تحلیل معماری ارگانیک در بناهای دوره پهلوی دوم ایران

یکی از شاخه های معماری مدرن، معماری ارگانیک است. بدنه ی اصلی معماری مدرن، عصر مدرن و دستاورد بزرگ آن، که علم و تکنولوژی است، را به عنوان ایده ی اصلی طرح های خود قرار داده است، اما معماری ارگانیک، طبیعت و تلفیق نمودن ساخته دست بشر با طبیعت را، به عنوان ایده ی اصلی قلمداد می کند. اوج شکوفایی این نظریه را می توان، در نیمه ی اول قرن گذشته، در نوشته ها و طرح های فرانک لوید رایت مشاهده کرد. هنر اصلی رایت در طراحی ساختمان های ارگانیک است، که به زیباترین شکل ممکن، طبیعت و ساخته دست بشر را با یکدیگر تلفیق نموده است. در ایران نیز از نیمه ی دوم دهه ۱۹۶۰ میلادی، ساختمان ها و محوطه هایی به سبک ارگانیک احداث شد، ولی نمونه این نوع معماری را می توان، در گذشته ی ایران زمین یا به عبارتی در معماری بومی ایران نیز مشاهده کرد. این معماری کالبد و ترکیبی نبوده که به طبیعت تحمیل شود، بلکه مکمل بستر و شرایطی بوده که در آن قرار می گرفته است. در دوره ی پهلوی اول هیچ ساختمان شاخصی به سبک ارگانیک در ایران مشاهده نشده است. در دوره ی پهلوی دوم، در کارهای هوشنگ سیحون، کامران دیبا و چند تن از معماران دیگر می توان، نمونه هایی از اصول طراحی معماری ارگانیک را مشاهده کرد. از این رو ضمن بررسی معماری ارگانیک در معماری پهلوی دوم به این پرسش ها پاسخ داده شده: ۱) طبیعت گرایی و گرایش به طبیعت در معماری به چه معناست؟ ۲) این تفسیر چگونه بر آثار معماری دوره پهلوی دوم تاثیر گذاشته است؟ ۳) تجلی طبیعت گرایی در معماری دوره پهلوی چگونه بوده است؟ برای یافتن پاسخ به این پرسش ها از روش تحلیلی – توصیفی استفاده شده و روش جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای است. از نتایج تحقیق می توان، بکارگیری اصول معماری ارگانیک در آثار معماران این دوره و کنار آمدن آن ها با طبیعت را نام برد. البته باید خاطر نشان شد، که بوم گرایی در تاریخ معماری ایران سابقه طولانی داشته است.

Keywords:

ارگانیک , معماری ارگانیک , دوره پهلوی دوم , ایران