ارزیابی ترجمه عربی «قیاس ارسطو» (دفتر اول)

ارغنون ارسطو در حدود یازده قرن پس از پیدایش، به زبان عربی ترجمه شد و دانشمندانی چون فارابی و ابن سینا پس از آشنایی با همین ترجمه ها، دست به خلق آثار منطقی در جهان اسلام زدند. و همین آثار سبب پیدایش و بالندگی منطق در میان مسلمین گشت. تحلیل و ارزیابی نخستین ترجمه های ارغنون سبب می شود از یکسو با اهتمام مسلمین به میراث یونانی در سده های نخستین و از سوی دیگر با میزان صحت و دقت این ترجمه ها آشنا شویم. عبدالرحمن بدوی نخستین ترجمه های عربی از مجموعه ارغنون ارسطو به علاوه ایساغوجی فرفوریوس را در یک مجموعه سه جلدی جمع آوری و تصحیح کرده است. پس از مقایسه ترجمه عربی «قیاس» با متن یونانی و ترجمه های انگلیسی (جنکینسون) و فارسی (ادیب سلطانی) از تحلیلات اولی، با حدود یکصد مورد اختلاف کلی و جزئی مواجه شدیم. این اختلافات را تحت عناوینی چون برتری های ترجمه، کاستی ها در ترجمه، عربی نامفهوم، عبارات اضافی، خطای ترجمه، تغییر مثال، خطای تصحیح، توضیح اضافی دسته بندی نمودیم. در مقدمه، ضمن اشاره به اهمیت عصر ترجمه، به مسائل دیگری چون ترجمه ارغنون، مترجم قیاس، تصحیح بدوی، روش مقایسه و برتری های ترجمه عربی اشاره نموده ایم.

Keywords:

ارسطو , منطق , قیاس , تذاری , عصر ترجمه