پیش بینی رشد مکانی و توسعه پراکنده شهر ساری با به کارگیری مدل سلول های خودکار- مارکوف و شاخص آنتروپی شانون

امروزه شهرها با نرخ رشد بسیار بالا در حال توسعه و گسترش می باشند. این مساله مدیریت رشد شهرها را به یکی از مهم ترین چالش-های قرن ۲۱ تبدیل کرده است. در این بین، تهیه اطلاعات مکانی- زمانی مرتبط با الگو و میزان رشد شهرها برای درک بهتر فرآیند رشد شهری و اخذ سیاست های مدیریتی بسیار حایز اهمیت است. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی روند گسترش و میزان توسعه پراکنده شهر ساری پرداخته است. بدین منظور در ابتدا نقشه های کاربری/ پوشش سرزمین شهر ساری با پردازش تصاویر چندزمانه ماهواره لندست در سال های ۱۳۷۱، ۱۳۸۱ و ۱۳۸۹ تهیه گردید. هم چنین با تلفیق روش ارزیابی چندمعیاره و مدل سلول های خودکار- مارکوف، رشد این شهر در سال ۱۳۸۹ با شاخص کاپای کلی ۸۰/۸۳ درصد و ROC برابر با ۶۹/۰ پیش بینی شد. سپس این مدل برای شبیه سازی رشد شهر در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۱۰ اجرا گردید. پس از تکمیل دوره مورد مطالعه، روند گسترش افقی شهر ساری با استفاده از شاخص آنتروپی شانون و نیز مساحت کاربری سکونتگاهی به ازای هر فرد مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج حاصل از آشکارسازی و شبیه سازی تغییرات شهر ساری، وسعت کاربری مسکونی این شهر از سال ۱۳۷۱ همسو با رشد جمعیت افزایش یافته و به گسترش خود تا سال ۱۴۱۰ و عبور از مرز ۲۸۰۰ هکتار ادامه خواهد داد. هم چنین نتایج حاصل از مقادیر نسبی شاخص آنتروپی شانون نشان از افزایش میزان پراکندگی شهر ساری دارد. اگرچه شهر ساری هنوز به طور کامل با پدیده توسعه پراکنده شهری مواجه نشده است، اما عدم وجود موانع فیزیکی محدودکننده در پیرامون این شهر مساله مدیریت شهری را ملزم به اتخاذ رویکردی جامع در مدیریت بر محدوده شهر، کنترل گسترش افقی آن و جلوگیری از مشکلات محیط زیستی این پدیده در آینده خواهد کرد.

Keywords:

Urban sprawl , Remote sensing , Shannon entropy , Markov-cellular automata model , Sari. , سنجش از دور , مدل سلول های خودکار- مارکوف , شاخص آنتروپی شانون , پراکنده روی شهری , شهر ساری