کاربرد روش های زمین آمار در تعیین منحنی های عمق – مدت - مساحت بارندگی (استان لرستان)

یکی از عمده ترین اهداف تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی بارش در یک مکان رسیدن به منحنی های رگبار پروژه استاندارد برای آن ناحیه و سپس سیل پروژه استاندارد است که این تجزیه و تحلیل شامل ویژگی های ارتفاع بارش در یک سطح معین و برای مدت زمان خاص است. روابط بین عمق و سطح بارش معمولا توسط دسته ای از منحنی های عمق- مساحت- زمان تداوم (DAD) که هرکدام نشان دهنده تداوم زمانی مختلف بارش است نشان داده می شوند. با استفاده از این منحنی ها یک عامل کاهش برای سطح مشخصی تعیین و برای تعدیل متوسط بارش نقطه ای مرتبط با فراوانی طرح مورد نظر به­کار می رود. در بررسی های به عمل آمده در استان لرستان مشخص گردید میزان بارش در منطقه، تنها تابع ارتفاع نیست، بلکه از نظر مکانی نیز بارندگی پیچیدگی خاص خود را دارد که این مسئله نتیجه گستردگی و امتداد متفاوت ناهمواری های کوهستانی نسبت به جریان های باران زا است. این موضوع باعث می شود رگبارهای فراگیر با تداوم زمانی کمتر از ۱۲ ساعت در بررسی سطح بارش مشاهده نشوند. بنابراین، در پژوهش حاضر رگبارها در سه پایه زمانی ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ساعته مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جهت تهیه نقشه هم باران رگبارهای انتخابی از روش های زمین آماری استفاده شد. در بررسی به عمل آمده روش های زمین آماری شامل اسپلاین، نسبت عکس فاصله، کریجینک و کوکریجینک استفاده شد. نتایج حاصله بیانگر آن بود که روش کوکریجینگ ساده روشی مناسب برای برآورد میزان بارش در رگبارهای انتخابی در سطح استان لرستان است. لذا، از روش فوق برای تهیه نقشه های هم باران استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی فاکتور کاهش سطحی بارندگی بیانگر آن است که در پایه زمانی ۱۲و ۴۸ ساعته با افزایش هر ۵۰۰۰ کیلومترمربع، ۰/۱ از فاکتور کاهش سطحی کاسته می گردد. در پایه زمانی ۲۴ ساعته تا شعاع ۱۸۰۰۰ کیلومترمربع روند کاهش این ضریب کند بوده و از آن به بعد مشابه بارندگی های ۱۲و ۴۸ ساعته هست. بررسی مقادیر آمار بارندگی روزانه تعدادی از ایستگاه های باران سنجی که در بعضی مناطق استان توسط سازمان هواشناسی و وزارت نیرو نگهداری می شوند، نشان می دهد که بعضا تفاوت چشمگیری بین مقادیر بارندگی ثبت شده توسط این دو سازمان وجود دارد. لذا، پیشنهاد می گردد وضعیت دیده بانی ایستگاه ها بصورت دوره ای، توسط کارشناسان مورد ارزیابی قرار گیرند.

Keywords:

بارش , رگبار , عمق , مدت مساحت