اثر کود کامل NPK، بوتامیسول و اسید هیومیک بر صفات مورفوفیزیولوژیک و اسانس سه گونه از جنس آویشن (Thymus spp.) تحت تنش خشکی

با توجه به نقش ارزنده گیاه آویشن در صنایع داروسازی و غذایی کشور، در این تحقیق اثرگذاری کودهای کامل NPK، بوتامیسول و اسید هیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس سه گونه آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss)، آویشن باغی (T. vulgaris L.) و آویشن دنایی (T. daenensis Celark) تحت شرایط تنش خشکی مطالعه گردید. این تحقیق در سه آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام شد. محلول پاشی دو بار با فاصله زمانی سه هفته بعد از مرحله ۱۰ برگی شدن گیاه انجام شد. ۲۴ تیمار آزمایشی شامل عدم استفاده (A۱) و استفاده (A۲) از NPK، عدم استفاده (B۱) و استفاده (B۲) از اسید هیومیک، عدم استفاده (C۱) و استفاده (C۲) از بوتامیسول در شرایط تنش خشکی در سه سطح ظرفیت مزرعه (D۱)، ۵۰% (D۲) و ۷۵% تخلیه رطوبتی (D۳) بودند. بالاترین مقادیر ارتفاع بوته (۱.۱±۴۴.۵ سانتی متر)، تعداد شاخه اصلی (۱.۵±۲۶.۴)، وزن بوته خشک (۰.۹۹±۴۰.۵ گرم در مترمربع)، کلروفیل کل (۰.۱±۱.۵۵ میلی گرم بر گرم وزن تر) و lpj,d اسانس (۰.۱±۱.۸۸%) توسط تیمار A۲B۲C۲D۱ در آویشن کوهی بدست آمد. تیمار A۲B۲C۲D۳ (استفاده از هر سه نوع کود با وجود تنش خشکی شدید) بیشترین محتوی پرولین (۰.۲±۱۳.۹ میکروگرم در گرم وزن تر) و کمترین میزان اسانس (۰.۱±۰.۷۹%) را در آویشن دنایی تولید کرد. ترکیب های غالب اسانس در گونه T. kotschyanus تیمول و کارواکرول، در گونه T. vulgaris، تیمول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن و لینالول و در گونه T. daenensis، تیمول، کارواکرول، پارا-سیمن، بتا-کاریوفیلن، آلفا-پینن و میرسن بودند. بهره مندی بیشتر از مواد مغذی و تنش در حداقل ممکن به همراه آب و هوای معتدل منطقه مورد تحقیق، منجر به معرفی آویشن کوهی به عنوان گونه شاخص در این زمینه شد.

Keywords:

Thymus kotschyanus Boiss , اسانس , تیمول , کارواکرول