بازی پانزی

بازی پانزی در حالتی شکل می گیرد که بدهی گذشته تنها با استقراض جدید تامین مالی شود. از آنجایی که سود یا بهره به بدهی های گذشته اضافه می شود، میزان استقراض در هر دوره بیشتر و بیشتر می گردد. این بازی در کلاهبرداری های مالی مورد استفاده قرار گرفته است. فرض کنید شرکتی از یک نفر ۱۰۰ واحد پول دریافت می کند و به او متعهد می شود که در هر دوره مالی ۵۰ واحد سود به او بازگرداند. بنابراین شرکت در دوره بعد برای تامین مالی بدهی خود به ۱۵۰ واحد پول نیاز خواهد داشت. در مرحله بعد شرکت از دو نفر پول دریافت می کند. از ۲۰۰ واحد پول بدست آمده، ۱۵۰ واحد صرف رد دیون شده و ۵۰ واحد هم سود این شرکت خواهد شد. به همین ترتیب در هر دوره شرکت نیازمند استقراض از افراد بیشتری خواهد بود تا بتواند بدهی خود را بپردازد. در حقیقت جریان مالی شرکت بر اساس هرمی از سرمایه گذاران یا طلبکاران بنا می شود. در هر سطحی از هرم، منابع گروه زیرین صرف تامین مالی افرادی می شود که در سطح بالاتر هرم قرار دارند. این مثالی ساده از نحوه فعالیت شرکت های هرمی است. تا زمانی که جریان ورود منابع مالی جدید بزرگتر یا مساوی بدهی های قبلی باشد، فعالیت شرکت می تواند ادامه یابد. با کند شدن نرخ ورود سرمایه گذاران جدید، بازپرداخت بدهی ناممکن گشته و شرکت هرمی ورشکست می شود. یکی از معروف ترین این نوع کلاهبرداری ها در دهه ۱۹۲۰ توسط ریچارد پانزی شکل گرفت (Zuckoff، ۲۰۰۶).