عمل ژن برای بعضی صفات کمی در تلاقی گندم سرداری با لاین ۱۴

افزایش عملکرد مهم ترین هدف بهنژادگران در برنامه های اصلاحی می باشد. از آن جا که عملکرد صفت پیچیده ای است که اجزای کمی بسیاری را در بر می گیرد و دارای وراثت پلی ژنیک است مطالعه و بهبود اجزای مرتبط با عملکرد نیز باعث ارتقای مقدار محصول خواهد شد. هدف از این بررسی مطالعه نحوه توارث صفات کمی در گندم نان با استفاده از تجزیه میانگین نسلها بود. رقم سرداری و لاین ۱۴ با ویژگی های متفاوت با یکدیگر تلاقی داده شدند و نتاج F۱ جهت تولید نسل F۲ خودبارور شدند و هم چنین به منظور تولید نتاج بک کراس با هر یک از والدین تلاقی داده شدند. تمام نسل ها شامل F۱ ،F۲ ،BC۱ ، BC۲ و والدین در یک طرح آزمایشی در کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردیدند. تجزیه میانگین نسل ها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک که هم زمان تمام نسل ها را مورد آزمون قرار میدهد انجام شد. میانگین مربعات نسل ها برای تمامی صفات شامل وزن سنبله، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول ریشک، طول سنبله، وضعیت ریشک، تراکم سنبلچه، رنگ دانه و تعداد پنجه معنی دار بود. حداقل تعداد ژن کنترل کننده این صفات به ترتیب ۲، ۲،۲ ، ۲، ۵، ۱، ۲، ۴، ۲، ۲، ۲ و ۱، برآورد گردید. متوسط وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای تمامی صفات به ترتیب ۶۲ و ۳۳ درصد بود. میانگین و تمام اثر ژن ها شامل افزایشی، غالبیت، اثر اپیستازی افزایشی× افزایشی، افزایشی × غالبیت و غالبیت × غالبیت برای صفات مورد بررسی مشاهده شد. برای صفات طول ریشک وتعداد پنجه اثر افزایشی و غالبیت و برای دیگر صفات به استثنای وضعیت ریشک و رنگ گلوم انواع اپیستازی مخصوصا اثر افزایشی × غالبیت و غالبیت × غالبیت مهم ترین عوامل کنترل توارث شناخته شد. برای صفات وزن سنبله، طول سنبله، وزن دانه در سنبله، طول ریشک، ارتفاع بوته، تراکم سنبلچه، رنگ دانه و پوشیدگی دانه اثر افزایشی مهم تر از اثر غالبیت و برای صفت تعداد دانه در سنبله اثر غالبیت مهم تر از اثر افزایشی شناخته شد.

Keywords:

Generations mean analysis , Bread wheat , Gene effects , Number of gene , Heritability , تجزیه میانگین نسل ها , گندم نان , اثر ژن , تعداد ژن , وراثت پذیری.