ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‎های گندم نان در اقلیم سرد ایران

به منظور ارزیابی پایداری عملکرد ارقام و لاین های گندم و انتخاب ارقام پر محصول، پایدار و مناسب اقلیم سرد کشور، ۱۵ رقم و لاین امید بخش گندم به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و سه تاریخ کشت (۲۰ مهر،۱۰آبان و ۳۰ آبان) درهشت منطقه طی سه سال ۸۷-۱۳۸۴ مورد مقایسه قرار گرفتند. عملکرد ارقام و لاین‎های مورد آزمایش پس از جمع آوری نتایج سه ساله از ایستگاه های مختلف به منظور تعیین مناسب‎ترین تاریخ کاشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تاریخ کاشت اول (۲۰ مهر) برای تمام ایستگاه ها مناسب بود. داده های سه ساله مربوط به تاریخ کاشت اول در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی مورد تجزیه واریانس مرکب قرار گرفتند. با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ  سال  مکان، جهت بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام با عملکرد دانه پایدار، تجزیه پایداری با روش‎های مختلف انجام گرفت. نتایج حاصل از روش‎های ارزیابی شده تا اندازه ای مشابه بودند و در بیشتر روش‎ها رقم گاسکوژن و لاین C-۸۱-۱۴ به ترتیب با میانگین عملکرد دانه ۷۸۴۱ و ۸۲۵۰ کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه پایدارتری بودند. بعد از آنها لاین C-۸۲-۱۲، و رقم سایسون با میانگین عملکرد دانه ۸۸۱۹ و ۸۲۹۵ کیلوگرم در هکتار، از نظر پایداری در رتبه های بعدی قرار گرفتند. لاین‎های M-۸۱-۱۳ و M-۷۹-۷ (بهار) و رقم پیشتاز در این پژوهش از پایداری عملکرد نسبتا" کمتری در مناطق سرد برخوردار بودند.

Keywords:

Genotype × environment interaction , Cold agro-climatic zone , Bread wheat , Grain yield stability and Adaptation. , اثر متقابل ژنوتیپ × محیط , اقلیم سرد , پایداری عملکرد , سازگاری و گندم