توزیع فضایی و پهنه بندی فقر شهری بر پایه مولفه های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی (مطالعه موردی: شهر میاندوآب)

پژوهش حاضر در وهله اول، با هدف کلی ارائه تحلیلی از فقر و توزیع فضایی آن بر اساس مولفه های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و در وهله بعد، با هدف پهنه­بندی بلوک­های فقیر­نشین، خوشه­بندی مکانی فضایی گستره­های فقر و مشخص کردن اهمیت مولفه­های مورد استفاده در شناخت و سنجش فقر در بلوک­های شهر میاندوآب به نگارش درآمده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، و از لحاظ ماهیت و روش، کمی تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت اسنادی کتابخانه ای و بر اساس داده های ماخوذ از اطلاعات بلوک­های آماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ بوده است. جامعه آماری پژوهش نیز، بلوکهای مسکونی شهر میاندوآب در بازه زمانی ۱۳۹۰ بوده است. تحلیلهای پژوهش بر اساس ۳۰ شاخص در قالب سه مولفه­ اجتماعی(۹)، اقتصادی(۱۰) و کالبدی(۱۱) و با استفاده از نرم افزار ArcGIS و ابزارهای آمار فضایی، تحلیل لکه­های داغ و آماره موران محلی با روی­هم گذاری لایه­­ها در سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان مدل، انجام گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که از میان ۳ مولفه مورد بررسی، مولفه "اجتماعی" برتری نسبی در پراکنش فضایی فقر دارد. توزیع فضایی مکانی فقر و پهنه­بندی آن در سطح بلوک­های شهر براساس مولفه­های تلفیقی نیز حاکی از آن است که از مجموع ۱۶۶۰ بلوک، ۴۲۹ بلوک خیلی فقیر(۲۶ درصد)، ۳۹۷ بلوک فقیر(۲۴درصد)، ۳۶۴ بلوک متوسط(۲۲ درصد)، ۲۴۸ بلوک مرفه(۱۵ درصد) و ۲۲۴ بلوک نیز در سطح خیلی مرفه (۱۳ درصد) قرار دارند. همچنین یافته ها نشان می دهد که الگوی توزیع و اختلاف فضایی فقر در شهر میاندوآب، از الگوی "خوشه­ای" پیروی می کند، به گونه­ای که "بلوک­های فقیر به حاشیه­ها" و "بلوک­های برخوردار به مرکز" گرایش و تمایل شدیدتری دارند، وضعیتی که حاکی از وجود "فاصله طبقاتی و دوگانگی" در فضای شهر است.

Keywords:

فقر شهری , بلوکهای شهری , توزیع فضایی , آمار فضایی , میاندوآب