انگیزه های تعاملی در همسویی/ ناهمسویی در ترجمه: ارزیابی چگونگی بازتاب «دیگری» در برگردان نهادی از گفتمان های سیاسی

انجام پژوهش حاضر از آنجایی ضرورت دارد که بر نقش تعیین­ کننده اختیارات و محدودیت ­های زبانی، کاربردشناختی و شناختی در رخداد همسویی یا ناهمسویی در امر ترجمه تاکید می ­کند و به ارزیابی چگونگی بازتاب هستار «دیگری» در ترجمه نهادی از گفتمان ­های سیاسی می ­پردازد. مسئله اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که بروز همسویی یا ناهمسویی بین متون مبدا و برگردان­ های نهادی در مورد «دیگری» و تشریح تهدید­های آن، ناشی از چه انگیزه­ ها و عواملی می­ تواند باشد؟ با استفاده از «نظریه مجاورت» تعداد ۲۰ نمونه از سخنرانی­ های مقام معظم رهبری در فاصله بین سال ­های ۱۳۹۴-۱۳۹۸ را که به تشریح هستار دیگری و تهدید­های آن علیه جمهوری اسلامی می ­پردازند، تحلیل و بررسی شد. تحلیل داده ­ها نشان می ­دهد که برگردان ­های نهادی از سخنرانی­ ها و بیانات رهبری از همسویی حداکثری با متون مبدا برخوردار هستند. بااین وجود، تحلیل داده­ ها موارد جزئی ناهمسویی در سطح ساختمان «وجهیت» و «وجه» را نشان داد، اما این موارد تغییرات معنایی فاحشی در کلیت پاره ­گفتار پدید نیاورده ­اند. در بررسی عوامل و انگیزه ­های موثر در بروز همسویی یا ناهمسویی به این نتیجه رسیدیم که عوامل درون زبانی و عوامل برون زبانی متنوع از جمله جایگاه سیاسی تولیدکننده متن، نهاد متولی ترجمه و هدف از ترجمه در تعاملی دیالکتیک زمینه ­ای را برای مترجم فراهم می ­کنند تا بین متون مبدا و مقصد همسویی یا ناهمسویی ایجاد کند.

Keywords:

ارزیابی ترجمه , بازتاب دیگری , گفتمان سیاسی , نظریه مجاورت , انگیزه های تعاملی