نقد و بررسی داستان گشتاسب بر اساس نظریه توهم توطئه

چکیده نظریه توهم توطئه یا پارانویا، یک نظریه مدرن سیاسیست که بر اساس آن، حاکم پارانوییک چنین می­اندیشد که تمام کاینات در حال توطئه­چینی علیه اوست و کشور را پیوسته دستخوش توطئه و براندازی از سوی دیگران می­داند. او گاه بعمد می­کوشد با توسل به توهم توطئه، نامشروع بودن حکومت خود و مشکلات داخلی را از کانون توجه واقع­شدن دور ­کند و توجه مردم را به توطئه­ها و کانون­های بحران بیگانگان معطوف دارد. در این جستار با تحلیل داستان گشتاسپ بر مبنای نظریه توهم توطئه­، چنین استنباط می­شود که گویا گشتاسپ نیز به دلیل چنین توهمی، از یک هرم قدرت (لهراسپ، اسفندیار، رستم) سخت می­هراسیده و از این­رو در پی توطئه­پردازی برای در دست داشتن یا از میان­بردن هر سه رقیب برآمده است. بنابراین شاید سخن­چینی­های گرزم و در بندشدن اسفندیار، اقامت دوساله گشتاسپ در زابلستان و فرستادن اسفندیار به جنگ با رستم، همه­، نقشه­هایی از پیش طراحی­شده و درهم­تنیده به­وسیله خود گشتاسپ بوده است تا با بحران­سازی، هم بر نامشروع بودن حکومت و تصاحب تاج و تخت از پدرش سرپوش گذارد و هم رقیبان تاج و تخت خود را از میان بردارد. در فرجام گشتاسپ موفق می­شود با توسل به توهم توطئه، هم دو رقیب سرسخت خود، یعنی لهراسب و اسفندیار را از میان بردارد و هم با مخدوش­کردن چهره زابلیان به­واسطه کشتن شاه­زاده­ای ایرانی، سال­های سال بی­منازع بر مسند قدرت نشیند.

Keywords:

توهم توطئه , گشتاسپ , لهراسپ , اسفندیار , رستم