پهنه بندی خطر تفرا، گدازه، ابر سوزان و لاهار ناشی از فوران احتمالی آتشفشان دماوند

دماوند یکی از مستعدترین آتشفشان های ایران برای فوران در آینده است. شواهدی نظیر میزان سرپا بودن مخروط (نبود فرسایش شدید آن)، وجود چشمه های آبگرم فراوان، کوتاه بودن فاصله زمانی از آخرین فوران و حضور شرایط زمین ساختی مناسب، همگی، نشانگر استعداد فوران آن در آینده می باشند. شدت فوران آن احتمالا در حد ۳- ۵ در مقیاس VEI خواهد بود. در اثر آن، خاکسترها، ابرهای سوزان، جریان های گدازه و لاهارهای تولیدی مشکلاتی را به وجود خواهندآورد. بنابراین، هدف این مطالعه پهنه بندی این خطرها است. برای پهنه بندی این تهدیدها از مدل های ارتفاعی رقومی (DEM)، تصاویر ماهواره ای و نرم افزارهای Arc GIS ،ENVI و VORIS استفاده شد. برای تهیه نقشه گسترش خاکسترهای آن مدل فرارفت - انتشار، و برای تهیه نقشه پراکنش ابر سوزان مدل مالین و شریدان مورد استفاده قرار گرفتند. در ارتباط با گسترش خاکسترهای آن، اطلاعات جوی مورد نیاز از داده های پایگاه NCEP/NCAR اخذ شدند. همچنین، مدل شبیه سازی جریان برای تهیه نقشه گسترش جریان گدازه به کار گرفته شد. برای تهیه نقشه محدوده های گسترش لاهار، با استفاده از DEM منطقه، موقعیت آبراهه های اصلی سطح مخروط و دره های اطراف مشخص شد و با در نظر گرفتن بافر زون ۵۰ متری، محدوده گسترش لاهار تهیه گردید. براساس این مطالعه، پلوم خاکسترهای آتشفشانی به سمت خاور گسترش می یابد و چند آبادی را تهدید می کند. گدازه ها و ابرهای سوزان نیز برخی از روستاهای اطراف مخروط را تهدید می کنند. لاهارهای حاصل از این آتشفشان، ضمن حرکت در خط القعرهای موجود در سطح مخروط، وارد دره های اصلی منطقه (هزار و دلیچای) می شوند و در مسیر خود آبادی های متعددی را تهدید خواهند کرد. نقشه های ارائه شده راهنمای مفید و ضروری برای مدیریت این خطرها می باشند.

Keywords:

دماوند , خطر گدازه , خطر تفرا , خطر ابر سوزان , خطر لاهار