آلودگی فلزات سنگین در غبارهای ته نشین شده خیابانی شهر تهران و ارزیابی ریسک اکولوژیکی آنها

غبارها، ترکیبات ذره ای معلق در هوا هستند که از منابع مختلف زمینی و انسان ساز به وجود می آیند که پس از گذشت زمان با توجه به اندازه و چگالی شان مجددا روی سطوح فرو می نشینند. ۴۹ نمونه از غبارهای خیابانی از کناره چند خیابان اصلی از شرق و پایانه مسافربری جنوب تهران و یک نمونه از محوطه درون دانشگاه علم و صنعت ایران در فصل تابستان و در شرایط آب و هوایی خشک جمع آوری و غلظت فلزات آهن، منگنز، روی، سرب، نیکل، کروم، مس، لیتیم و کادمیم در آنها اندازه گیری شد. منابع احتمالی آلاینده ها با استفاده از تحلیل همبستگی، تحلیل خوشه ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل اجزای اصلی شناسایی، هم چنین با استفاده از ضریب غنی سازی آثار احتمالی فعالیت های انسانی بر غلظت فلزات سنگین ارزیابی شد. نتایج، غلظت های بالای فلزات کادمیم، سرب، مس، روی، آهن، کروم و نیکل را نسبت به میانگین غلظت این فلزات در پوسته زمین نشان داد. بیشترین غلظت فلزات مس، سرب، کروم، نیکل، روی و آهن مربوط به بزرگراه باقری است که یکی از پر تردد ترین بزرگراههای تهران است. تحلیل نتایج نشان داد آلودگی می تواند ناشی از فعالیت های مختلف انسانی از جمله ترافیک سنگین خودروها، احتراق سوخت های فسیلی، مواد افزودنی به سوخت خودروها، خوردگی سطوح فلزی اتومبیل ها و خوردگی مصالح ساختمانی باشد. مقادیر ضریب غنی سازی فلزات مس، کادمیم، سرب و روی، غنی شدگی بشدت زیاد و منشاء انسانی این عناصر نشان داد. محاسبات مربوط به ریسک اکولوژیکی نیز با استفاده از روش هاکانسون انجام گرفت. تمامی نقاط مورد مطالعه ریسک اکولوژیکی خیلی زیاد را نشان می دهند.

آلودگی فلزات سنگین در غبارهای ته نشین شده خیابانی شهر تهران و ارزیابی ریسک اکولوژیکی آنها Keywords:

ecological risk , enrichment factor , Heavy metal , Street Dust , Tehran.