مروری بر روابط مولفه های هیدرولوژیک بیلان آب در ارزیابی تلفات بارندگی

در مناطق خشک و نیمه خشک سهم قابل توجهی از بارندگی هرگز به نهرها یا آب های زیرزمینی نمی رسد که این بخش به نام تلفات بارندگی شناخته می شود و می تواند در میزان جریان رودخانه ای یا تغذیه آب های زیرزمینی نقش تعیین کننده ای داشته باشد. تلفات بارندگی در بسیاری از مدل های هیدرولوژیکی به عنوان یکی از اجزای اساسی پیش بینی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه مولفه های تلفات هیدرولوژیکی برگاب، ذخیره چالابی، تبخیرتعرق، نفوذ و رطوبت خاک مرور شده و همچنین مشخصات مولفه های مذکور، مفاهیم کلی، مطالعات انجام شده و همچنین مقایسه روش های مفید محاسباتی این اجزاء تلفات هیدرولوژیکی، بیان شده اند. بررسی مطالعات نشان می دهد که با توجه به ماهیت پیچیده و تصادفی فرآیند بارندگی و عوامل متعدد موثر بر آن، هنوز از تلفات بارندگی درک جامعی نشده و در بسیاری از شبیه سازی ها به ساده سازی سامانه ها از طریق لحاظ نمودن نفوذ به عنوان تابع تلفات، بسنده شده است. در نتیجه، غالبا در کاربردهای عملی از مقادیر ثابتی برای تلفات در مدل سازی بارندگی استفاده می کنند که به لحاظ در نظر نگرفتن تغییرات زمانی و مکانی تلفات، منجر به برآورد نادرستی از کمیت رواناب می شود. بنابراین اولا توجه به قالب زمان و مکان در مدل های تلفات بارندگی موجود و حتی مفاهیم آن توصیه می شود، ثانیا باید توجه بیشتری به روابط بین اجزاء شود، زیرا مثلا در مقیاس زمانی روزانه ممکن است یک مولفه نظیر تبخیر تعرق اهمیت کمتری نسبت به بازه های زمانی درازمدت پیدا کند یا در یک حوضه آبخیز شهری به علت دست کاری انسانی، فرآیندهای تلفات مشابه حوضه های طبیعی نباشد.

Keywords:

مدل سازی هیدرولوژیکی , بارندگی-رواناب , نفوذ , تلفات اولیه , بارندگی مازاد