کاربرد رهیافت تخصیص پارامتر در مدلسازی هیدرولوژیکی حوضه آبخیز با مدل توزیعی-فیزیکی MIKE SHE (مطالعه موردی: حوضه آبخیز زیارت، استان گلستان)

برآورد پارامتر یکی از مراحل اصلی در مدل سازی هیدرولوژیکی است. مقادیر پارامتر می تواند به صورت منطقی یا با واسنجی تعیین شود. در مدل های توزیعی مبتنی بر فیزیک، می توان پارامترها را تا حدودی با استفاده از ویژگی های حوضه آبخیز، دانش هیدرولوژیکی، خصوصیت فیزیکی پارامترها و نحوه عملکرد آنها در مدل مشخص نمود. تعیین پارامتر مبتنی بر منطق و شناخت فرآیند، تخصیص پارامتر نامیده می شود. این مطالعه تلاش کرده است تا این رویکرد را با مدل MIKE SHE انجام دهد و جریان سطحی در حوضه آبخیز زیارت را با این رویکرد، شبیه سازی و نتیجه را با رویکرد واسنجی مقایسه کند. مدل در هر دو رویکرد برای یک دوره مشخص (۳۰/۶/۱۳۹۳ – ۴/۱۱/۱۳۹۱) و در مرحله اعتبارسنجی برای دوره (۳۰/۶/۱۳۹۶- ۲۷/۱/۱۳۹۵) اجرا شد. نتایج شبیه سازی بر اساس هر کدام از رویکردها با معیارهای کارایی ناش-ساتکلیف و کلینگ-گوپتا مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس معیارهای مذکور، مدل در رویکرد تخصیص پارامتر دارای کارایی مناسبی بوده و طبق اعتبارسنجی، نتایج منطقی تر و با ثبات تری از خود نشان داده است. همین نتیجه گیری که در رابطه با نتایج بیلان آب حاصل شد بطوریکه مولفه های بیلان آبی در رویکرد تخصیص پارامتر منطقی تر و با ثبات تر می باشند. بر پایه نتایج این تحقیق می‎توان از رویکرد تخصیص پارامتر در حوضه‎های فاقد آمار استفاده کرد. با صرف زمان بیشتر برای شناخت بهتر حوضه و پارامترهای مدل می توان به نتایج قابل قبولی دست یافته و نیاز به واسنجی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد، هرچند که در خصوص بعضی پارامترها نمی توان از واسنجی اجتناب کرد.

Keywords:

MIKE SHE , تخصیص پارامتر , کلینگ-گوپتا , واسنجی محدود