بررسی نوسانات آب زیرزمینی تحت تاثیر تغییر اقلیم و بهبود روش آبیاری (مطالعه موردی: دشت اهر)

مدیریت منابع آب زیرزمینی از اساسی ترین بحث های مدیریت آب در سطح حوضه هاست. در دهه های اخیر عوامل طبیعی و انسانی سبب ایجاد شرایط بحرانی در آبخوان های کشور شده است. در تحقیق حاضر، اثرات توسعه سامانه های آبیاری تحت فشار بر منابع آب زیرزمینی دشت اهر در یک دوره ۱۶ ساله با نرم افزار WEAP مورد بررسی قرار گرفت. پس از واسنجی و صحت سنجی، وضعیت موجود منطقه شبیه سازی شد، نتایج نشان داد توسعه سامانه های آبیاری تحت فشار تغییرات معنی داری در ذخیره آب دارد و سبب افت سطح آب زیرزمینی شده است. به منظور تحلیل شرایط و نشان دادن تاثیر تغییرات در شرایط مختلف و پیش بینی برای آینده با استفاده از مدل های گردش عمومی جو ۳CGCM و ۳HadCM تحت سناریوهای انتشار A۲، A۱B و B۱ مدل توسعه داده شد. نتایج نشان داد؛ حجم آبخوان در شرایط عدم توسعه آبیاری تحت فشار در منطقه، بطور متوسط سالانه به میزان ۲۵% افزایش می یابد. در صورتی که در منطقه آبیاری تحت فشار توسعه پیدا نمی کرد، رواناب سطحی و جریان بازگشتی کشاورزی در حوضه بیشتر از مقدار معادل آن در شرایط آبیاری تحت فشار می شد. همچنین اعمال سناریوهای اقلیمی برای آینده نشان داد با ادامه شرایط کنونی در آینده، متوسط سالانه بلند حجم آبخوان به میزان ۳۳% کاهش خواهد یافت؛ با توجه به کم آب بودن منطقه، منابع آبی آن شرایط خوبی را در آینده تجربه نخواهد کرد. بنابراین سامانه های آبیاری تحت فشار نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف آب نشده، بلکه منجر به تخریب آبخوان زیرزمینی نیز می شود. نتایج این مطالعه بر لزوم مطالعات مدیریت حوضه های آبریز جهت اتخاذ استراتژی های صحیح مدیریتی، بخصوص در مناطق بحران زده تاکید دارد

Keywords:

آبیاری تحت فشار , تراز آب زیرزمینی , دشت اهر , مدل های گردش عمومی جو , مدل WEAP