تعیین مکان های مناسب برای کشت کلزا در استان کردستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

بررسی نیازهای اکوفیزیولوژیک گیاهان زراعی در کنار شناخت اقلیم مناسب آنها از مهم ترین عوامل موثر بر تولید محصولات زراعی و توسعه فعالیت­های کشاورزی هر منطقه است که از یک طرف باعث افزایش تولید می­شود و از طرف دیگر از خسارات ناشی از عوامل نامساعد اقلیمی وارده بر محصولات می­کاهد. در این تحقیق که با هدف تعیین نواحی مستعد کشت کلزا در استان کردستان انجام گرفته است، اطلاعات مربوط به متغیرهای اقلیمی ۳۴  ایستگاه هواشناسی موجود در منطقه مورد مطالعه که دارای آمار کامل و بلند مدت بودند، جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از عناصر اقلیمی بارش دوره رشد، یخبندان، میانگین حداقل دما، میانگین حداکثر دما، میانگین سالانه دما، مجموع ساعات آفتابی، میانگین رطوبت نسبی مرحله فنولوژیکی کلزا و از عوامل فیزیکی زمین تیپ و کاربری اراضی در نظر گرفته شد. با استفاده از توابع ویژه سامانه اطلاعات جغرافیایی، برای هریک از نیازهای اقلیمی لایه­ جداگانه­ای تهیه گردید. پس از ارزش­گذاری متناسب با نیاز رویشی کلزا به کمک مدل طبقه­بندی وزنی، لایه­های مذکور طبقه­بندی شدند و در نهایت، همه لایه های اقلیمی و فیزیکی زمین با روش همپوشانی شاخص­ها در محیط GIS تلفیق گردیدند. نتایج حاکی از عدم انطباق شرایط اقلیمی و محیطی استان جهت کشت کلزا می­باشد. نتیجه نهایی بیانگر آن است که تنهاتحدود ۸/۶ درصد از مساحت استان از جمله دشت های دیواندره، دهگلان و مریوان برای کشت کلزا بسیار مناسب می­باشند که بیشتر به علت شرایط اقلیمی و توپوگرافی و خاک مناسب آنهاست. حدود ۴/۳۹ درصد از مساحت استان شامل شمال­شرق و شمال (محدوده اباتو) و قسمت­هایی از نواحی مرکزی و شمال غرب استان به دلیل شرایط نامساعد اقلیمی و محیطی، نامناسب­ برای کشت شناخته شد. بقیه مناطق با ۸/۵۳ درصد از مساحت استان در درجه متوسط تا مناسب قرار گرفتند. t;&i-
 ;margin-bottom: ۰cm;margin-left:۲۱.۲۵pt;margin-bottom:.۰۰۰۱pt;text-align:justify;text-justify: kashida;text-kashida:۰%;text-indent:-۲۱.۲۵pt'>Nash JE, ۱۹۵۷. The form of the instantaneous unit hydrograph. Hydrol Sci Bull ۳: ۱۱۴-۱۲۱.   Saxton  KE and  Lenz  AT,۱۹۶۷. Antecedent retention indexes predict soil moisture. J Hydrol Div ASCE ۹۳: ۲۲۳-۲۴۱. Sherman  LK, ۱۹۳۲. Stream flow from rainfall  by the unit graph method. Eng News-Rec ۱۰۸: ۵۰۱-۵۰۵. Shuttleworth WJ, ۱۹۹۳. Evaporation. Pp. ۴.۱-۴.۵۳. In: Maidment DR (ed). Handbook of Hydrology. McGraw-Hill, New York . Singh VP, ۱۹۸۸. Hydrologic System Rainfall-Runoff Modeling.Vol.۱. Prentic-Hall, Englewood Cliffs. Singh VP and Woolhiser DA, ۲۰۰۲. Mathematical modeling of watershed  hydrology. J Hydrologic Eng ۷: ۲۷۰-۲۹۲. Sorooshian S and Gupta VK, ۱۹۹۵. Model Calibration. Pp. ۲۳-۶۸. In: Singh VP (ed) .Computer models of watershed hydrology. Water Resources  Publications, Littleton, Co. Sugawara, M., ۱۹۷۴. Tank model and its application to Bird Creek,Wollombi Brook, BikinRiver, KitsuRiver, SanagaRiver and Nam Mune. Research note of the NationalResearchCenter for disaster prevention, No. ll:۱-۶۴. Sugawara  M, ۱۹۹۵. Tank model. Pp. ۱۷۷-۱۸۹. In:  Singh VP (ed). Computer  models  of  watershed hydrology. Water  Resources  Publications, , Littleton, Co. Todini  E, ۱۹۸۸. Rainfall-Runoff  modeling – past, present and future. J Hydrol ۱۰۰: ۳۴۱-۳۵۲. Yue S, and Hashino M, ۲۰۰۰. Unit hydrographs to model quick and slow runoff components streamflow. J Hydrol ۲۲۷: ۱۹۵-۲۰۶.

Keywords:

اقلیم , سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) , کردستان , کلزا