تحلیل «جایگاه زنان» در خرده گفتمان های انقلاب اسلامی

مقاله حاضر میکوشد تا با تکیه بر نظریه گفتمان لاکلو و موفه به مطالعه یکی از سوژه های پرمناقشه گفتمانی، یعنی «هویت زنان» در خرده گفتمان های انقلاب اسلامی یعنی سازندگی، اصلاحات، اصولگرایی رادیکال و اعتدال بپردازد. بدین منظور به تحلیل گفتمان سخنرانیهای «برگزیدگان سیاسی» هر یک از گفتمانها پرداخته شده است. تحلیل گفتمان جایگاه زنان در خردهگفتمانهای درون ابرگفتمان انقلاب اسلامی نشان میدهد که خرده گفتمان سازندگی بر حضور زنان در اجتماع با نشانگان آموزش و اشتغال تاکید دارد. در مقابل، خرده گفتمان اصلاحات بر مشارکت زنان در عرصههای مختلف اجتماعی که هم ارز با توانمندسازی و اشتغال تلقی شده است، با نشانگان «تغییر نگرش به زنان»، «فرصت های برابر»، «عدم توجه به جنسیت»، «دانش و آگاهی»، «تحکیم خانواده» و «حجاب (با تساهل)» تاکید می کند. در تخاصم با گفتمان اصلاحات، خرده گفتمان اصولگرای رادیکال ضمن ساخت شکنی از دال مرکزی آن که همانا مشارکت است، بر تقویت خانواده و نقش همسری و مادری زنان تاکید می کند. نظام معنایی پایگاه زنان در این خردهگفتمان را نشانگان مادری، مکمل مرد، تربیتکننده، مروج مهرورزی، حجاب و عفاف و اشتغال خانوادگی سامان می دهند. خرده گفتمان اعتدال در تخاصم با گفتمان اصولگرای رادیکال و بر خلاف آن زنان را به مثابه سوژههای مستقل در نظر گرفته، با تاکید بر برابری زنان و مردان، دال مرکزی خود را برابری زن و مرد نشانهگذاری میکند و نشانگان اشتغال زنان، فرصتهای برابر، رفع موانع حقوقی، خانوادهگرایی، عدم توجه به جنسیت و رفاه و بیمه زنان در پیوند با دال کانونی برابری زن و مرد مفصلبندی میشوند.

Keywords:

Discourse , Discourse struggle , Semantic symptom , Women , Islamic revolution discourse