تحلیل جایگاه گردشگری روستایی در برنامه های کلان توسعه ی کشور (با تاکید بر برنامه های پنج ساله ی توسعه ی ملی)

در دهه های گذشته، گردشگری به یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است و دولت ها سیاست های مختلفی را به منظور توسعه ی گردشگری و زیربخش های آن در مقیاس های گوناگون، از سطوح محلی تا سطح ملی، به­کار گرفته اند و در این باره همکاری های بین المللی نیز رو به گسترش است. گردشگری روستایی نیز یکی از انواع مهم و روبه رشد بخش گردشگری شناخته می شود که فعالیت­های مختلفی را دربر می گیرد. در دهه های گذشته به ویژه از دهه ی ۱۹۹۰، به دلیل رکود بخش کشاورزی و مشکلات فراروی جوامع روستایی، همواره متخصصان و برنامه­ریزان توسعه ی روستایی بر اهمیت توسعه ی گردشگری روستایی، به عنوان راهبردی برای کمک به فرایند کلی توسعه ی روستایی تاکید کرده­اند. مقاله حاضر با استفاده از شیوه اسنادی و تحلیل متون توسعه، جایگاه گردشگری روستایی در برنامه­های کلان توسعه ی کشور با تاکید ویژه بر برنامه های پنج ساله ی توسعه را مورد ارزیابی قرار می­دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که تا برنامه ی چهارم (۱۳۸۸-۱۳۸۴) گردشگری روستایی جایگاه مشخص و قانونی در برنامه ی توسعه ی کشور نداشته است، در این برنامه به­طور هر چند گذرا توسعه ی گردشگری روستایی به­عنوان یکی از فعالیت های دارای مزیت نسبی در نواحی روستایی معرفی شده است. در برنامه ی پنجم (۱۳۹۴-۱۳۹۰)، برای نخستین بار حمایت از گردشگری­روستایی در چارچوب اختیارات سازمان میراث فرهنگی، صنایع­دستی و گردشگری مطرح گردید. اما در این برنامه نیز جایگاه گردشگری روستایی در چارچوب فرایند کلی توسعه ی یکپارچه ی روستایی به روشنی مشخص نشده است و به­عنوان پدیده ای که می تواند، با توجه به ویژگی های متنوع سکونتگاه های روستایی کشور به صورت اشکال و الگوهای متعدد توسعه یابد به متنوع سازی فعالیت ها و توسعه ی اقتصادی روستاها کمک کند، مورد توجه قرار نگرفته است.

Keywords:

گردشگری روستایی , توسعه ی ملی , برنامه های پنج ساله ی توسعه ی کشور , توسعه ی روستایی