ماهیت و روش فلسفه در نظر افلاطون، بنا بر نحوه ی وجود ایده ها در رسالات پنجم و ششم جمهوری، فایدون، تئتتوس و پارمنیدس

ایده ها برای افلاطون در رسالات سقراطی و میانه مفاهیمی هستند که در فعالیت فلسفی و برخلاف فعالیت شناسایی مبتنی بر استدلال، به عنوان مقدمه و موقتا مفروض گرفته می شوند و پس از رساندن سیر دیالکتیک به ایده ی خیر، که فراتر از هستی است، و بازگشت از آن است که حقیقت آنها روشن می شود و جایگاه حقایق مسلم واقعی را به دست می آورند. استدلال های سقراط درباره ی هر ایده ای بر این اساس است که اگر الف ب است، باید «ب بودنی» باشد که الف با بهره مندی از آن ب باشد و از این جهت این افلاطون را معتقد به وجود واقعی و عینی ایده ها می دانند. اما در بیان افلاطون این استدلال منظری است که شرط فلسفه است و نه استدلالی هستی شناختی. مبنای پژوهش برای او نه چیزها بلکه کلام، فکر یا لوگوس است. هستی در بیان افلاطون، هستی در لوگوس است، چنانکه می گوییم «آن چیز هست» و این به معنای داشتن ذهنیتی (تصویری نادیدنی، ایده) از آن چیز است. با پذیرفتن این مطلب، هر گونه اعتقاد به وجودی خارج از لوگوس، از جمله هر نتیجه ی هستی شناختی درباره ی ایده ها، در نظر افلاطون انحراف از روش علمی و فلسفی است و باوری اساطیری است. با این تعبیر است که نتیجه می گیریم ایده های هستی و خیر، به عنوان شرط تمامی ایده ها و مندرج در همه ی آنها، برای افلاطون شرایط استعلایی سوبژکتیویته اند. در همان حال، بنا بر اینکه شناخت حقیقی در نظر افلاطون تعریفی دوری دارد (شناخت ویژگی های مشخصه) می بایست بپذیریم که پژوهش فلسفی برای افلاطون موضوعی جز پندارها ندارد. بنا بر این ملاحظات، پژوهش فلسفی در نظر افلاطون فعالیتی بی انتهاست که مسیر ایدئال آن پیگیری روابط بین مفاهیم تا رسیدن به ایده ی خیر و سپس شناسایی دوباره ی آنها بر این اساس است. همچنین می بینیم که افلاطون شناسایی مبتنی بر استدلال را نیز به رسمیت می شناسد و در نظرش پژوهشی است که با واقعی انگاشتن موضوعات و فرض واجد ایده بودن آنها انجام می شود. چنین پژوهشی از جنس محاسبه است.

Keywords:

ایده , پندار , لوگوس , دیالکتیک , محاسبه