مقایسه برخی عوامل بوم شناختی موثر بر پراکنش گونه های Prangos ferulacea و Prangos pabularia در مراتع استان اردبیل

هدف از این تحقیق بررسی عوامل محیطی موثر بر پراکنش دو گونه Prangos ferulacea Lindl.و Prangos pabularia Lindl. در مراتع استان اردبیل بود. هفت رویشگاه جنس جاشیر شناسایی شد که در  سه رویشگاه آن گونه P. ferulacea و در  دو رویشگاه گونه P. pabularia حضور داشت. در هر رویشگاه، مکان­های نمونه­برداری مشخص و در طول ۳ ترانسکت ۱۰۰ متری در ۱۰ پلات چهار مترمربعی تراکم گونه ثبت شد. نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت از عمق ۳۰-۰ سانتیمتری برداشت شد. در مجاورت هر رویشگاه در مکان­های عدم حضور گونه، نیز نمونه­برداری به شیوه یکسان انجام شد. در مکان­های نمونه­برداری ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب و در آزمایشگاه برخی خصوصیات خاک نظیر ماده آلی، ازت، فسفر، پتاسیم، اسیدیته، هدایت الکتریکی و بافت تعیین شد. برای بررسی اثر عوامل محیطی بر حضور و عدم حضور دو گونه مورد نظر و مقایسه میانگین خصوصیات اندازه­گیری شده به­ترتیب از تجزیه واریانس یک­طرفه و آزمون توکی استفاده شد. برای تعیین درجه اهمیت متغیرهای اندازه­گیری شده در پراکنش این گونه­ها، آنالیز تشخیص مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه P. pabularia در مکان­های با مقدار فسفر، درصد رس، هدایت الکتریکی، مقدار بارندگی، درصد شن، درصد شیب و اسیدیته خاک بیشتر و گونه P. ferulacea، در مکان­های با ارتفاع از سطح دریا بیشتر و مقدار بارندگی و پتاسیم خاک کمتر سازگاری بهتری دارند. با توجه به نتایج حاصل از آنالیز تشخیص، عوامل هدایت الکتریکی، ماده آلی، پتاسیم، ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، درصد سیلت و رس، بارندگی و دما در تمایز مکان­ها و انتشار گونه­های مورد مطالعه موثر هستند. بر اساس نتایج می­توان در پیشنهاد گونه­ها برای مدیریت، اصلاح و احیاء مراتع به­طور مناسب­تری تصمیم­گیری نمود.

Keywords:

عوامل محیطی , پراکنش گونه ها , آنالیز تشخیص , Prangos ferulacea Lindl , Prangos pabularia Lindl , استان اردبیل