نقش دانش بومی مدیریت منابع آب در پایداری سکونتگاها و معیشت آنها مورد مطالعاتی منطقه هورامان

ایرانیان از دیرباز جهت مدیریت و کنترل منابع آبی سعی در ابداع و استفاده از روشهای مناسب برای مهیا
نمودن آب برای ایجاد و پایداری سکونتگاهها و زیست جمعی خود بودند. در این راستا منطقه هورامان با
جغرافیایی سخت و صعبالعبور بهعنوان نمونهای بارز از بروز و ظهور دانش بومی در امر مدیریت منابع آب
در سطح محلی و ملی، نشانگر بلوغ و همت والای ایرانیان در این جغرافیا دارد . نوشتار حاضر با هدف
بررسی و ارزیابی «فرهنگ» بهجای مانده در پهنه فرهنگی منطقه هورامان، به اهمیت مسئله آب در این منطقه
کوهستانی و نحوه مدیریت و کنترل آن پرداخته شده است. در پژوهشهای میدانی که نتایج آن در این
نوشتار انعکاس یافته تلاش بر آن بود تا به این پرسشها پاسخ گفته شود که اصول و شیوه های مدیریت
منابع آب در منطقه هورامان چگونه بوده است؟ و انواع منابع آب و سازههای آبی چه نقشی در پایداری
سکونتگاهها و شیوه معیشت جوامع منطقه داشتهاند؟ در نتایج این پژوهش مشخص گردید که منابع آبهای
سطحی (رودخانه سیروان) و نزولات جوی به ویژه برف باوجود شیب تند منطقه هورامان، نقش موثر و
مهمی در پویایی منظر فرهنگی هورامان داشته است. بر این اساس با ایجاد شبکههای مدیریت و انتقال منابع
آب در دل سنگ و عمق دره ها و انتقال از طریق حفر یا احداث کانال، تاسیساتی آبی را به وجود آورده اند

که ضمن تداوم و پایداری سکونتگاهها، زمینه ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جوامع منطقه، همراه
با معیشتی پایدار در هورامان از گذشته تا به امروز را فراهم آورده است. لازم به ذکر است جهت پایداری
سکونتگاهها، توسعه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و شرایط سخت و کمبود آب در آینده و امروز باید
به حفظ، احیاء و حمایت و گسترش همکاری در امر نظامهای سنتی، مبتنی بر دانشهای بومی مدیریت منابع
آب تاکید داشت.

Keywords:

کلید واژگان: هورامان , منابع آب , سازه های آبی , سکونتگاه های کوهستانی , معیشت منطقه