اثر برخی عوامل محیطی بر خصوصیات رویشی گونه Stipa barbata در مراتع استپی ندوشن یزد

شناخت رفتار و عمل گونه­های گیاهی و ارتباط اکولوژیکی آنها با متغیرهای محیطی به­عنوان قسمت مهمی از اطلاعات مورد نیاز در برنامه­های اصلاح، احیاء و بهره­برداری صحیح از مراتع، ضروری و اساسی است. در این تحقیق اثر عوامل محیطی بر خصوصیات کمی رشد گونه استیپا (Stipa barbata) در منطقه ندوشن استان یزد، با استفاده از روش رسته­بندی بررسی شد. به این منظور با استفاده از نقشه پوشش گیاهی منطقه و بازدید­های میدانی، ۲۵ رویشگاه از این گونه شناسایی و در منطقه معرف هر رویشگاه با روش تصادفی- سیستماتیک در امتداد ۳ ترانسکت خطی ۵۰۰ متری، ۳۰ پلات نمونه­برداری مستقر شد. در داخل پلات­ها، فهرست گیاهان موجود، درصد تاج پوشش، تعداد گیاهان و تولید تعیین گردید. همچنین در ابتدای هر ترانسکت پروفیل حفر شد که با توجه به مرز تفکیک افق­ها در منطقه و عمق ریشه­دوانی از عمق ۳۰-۰ سانتی­متری نمونه خاک برداشت شد، نمونه­ها با هم مخلوط شدند تا یک نمونه ترکیبی بدست­آمد. در هر نمونه خصوصیات درصد رس، سیلت، ماسه، ماده آلی، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم، کلسیم و منیزیم اندازه­گیری شد. در هر سایت نمونه­برداری، خصوصیات توپوگرافی از قبیل شیب، ارتفاع و جهت، اندازه­گیری شده و نوع سازند نیز با استفاده نقشه زمین­شناسی منطقه تعیین گردید. ماتریس ویژگیهای محیطی و گونه­ای تهیه شد و رابطه بین خصوصیات رویشی و متغیرهای محیطی با استفاده از روش تجزیه تطبیقی متعارفی (CCA) تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بین تاج پوشش، تراکم و تولید گونه استیپا با عوامل خاکی، همبستگی معنی­دار وجود دارد. این نتایج حکایت از آن دارد که از بین متغیرهای خاکی، بافت، اسیدیته، نسبت جذب سدیم، نسبت کلسیم به سدیم، آهک و درصد سنگریزه بیشترین تاثیر را بر تاج پوشش، تراکم و تولید گونه استیپا دارند. البته اثر متغیرهای توپوگرافی بر خصوصیات رشد گونه مورد مطالعه معنی دار نبود. به طوری که روند تغییرات خصوصیات رشد گونه استیپا با نوع سازند زمین­شناسی رابطه معنی­داری داشت.

Keywords:

Stipa barbata , رسته بندی , عوامل محیطی , تجزیه تطبیقی متعارفی (CCA) , منطقه ندوشن یزد