شواهد میکرومورفولوژیکی هوازدگی بازالت و شیشه آتشفشان در خاک های مناطق نیمه خشک البرز میانی

با توجه به اینکه بخش عمده­ای از ایران را مناطق خشک و نیمه­خشک فرا گرفته است، چگونگی تشکیل عوارض خاک­ساخت موجود در خاک در فهم بهتر مباحث علوم خاک در این مناطق بسیار مهم و تاثیرگذار است. مواد مادری یکی از عوامل اصلی کنترل کننده خصوصیات خاک در مناطق خشک و نیمه­خشک است. بازالت و شیشه­ آتشفشانی از جمله سنگ­های آذرین حاوی کانی­های حساس به هوازدگی هستند. محصولات هوازدگی آنها به صورت کانی­های ثانویه و کاتیون­های مختلف در خاک انباشته می­شوند و مصرف این محصولات طی فرآیندهای مختلف به تشدید هوازدگی و تشکیل و تکامل خاک خواهد انجامید. در این تحقیق ویژگی­های مورفولوژی و فیزیکوشیمایی خاک­های تشکیل شده بر روی سنگ مادر بازالت در هشت خاکرخ در منطقه نیمه­خشک البرز میانی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس خصوصیات میکرومورفولوژیکی در شش مقطع نازک مطالعه شد. مشاهدات میکرومورفولوژی شواهد مختلفی از وقوع فرآیند­­های هوازدگی را نشان داد. تشکیل پوشش های زیرسطحی و گرهک های اکسید آهن و منگنز، ساختمان میکروسکوپی مکعبی و تحول آن در خاکرخ­های مختلف از مکعبی نیمه­زاویه­دار به مکعبی زاویه­دار، پوشش های رسی لایه لایه که نشان از رسوب دوره­ای این لایه­ها در شرایط مساعد داشت، و تشکیل انواع عوارض خاک­ساخت کربناتی مانند گرهک ها، پوشش ها و پوشش های زیرسطحی، پرشدگی حفرات با کریستال­های میکریتی و اسپاریتی همگی حاکی از وجود دوره­های متناوب خشک و مرطوب و اثر این دوره­ها در پیشرفت فرآیند­های هوازدگی دارد. از دیگر نتایج جالب توجه در مطالعه میکرومورفولوژی خاک­های منطقه موردمطالعه، حجم زیاد رس تولید شده در برخی از خاکرخ­ها به علت شدت هوادیدگی بیشتر شیشه آتشفشان بود.

شواهد میکرومورفولوژیکی هوازدگی بازالت و شیشه آتشفشان در خاک های مناطق نیمه خشک البرز میانی Keywords:

basalt , soil formation , pedogenic carbonate effects , Micromorphology