تحلیل الگوی توالی دبی جریان ماهانه با استفاده از روش آنالیز توانی در تعدادی از ایستگاه های هیدرومتری استان مازندران

ارزیابی دوره های خشک و مرطوب هیدرولوژیک به عنوان ضرورت و مبنای اولیه برنامه ریزی و مدیریت منابع آب می باشد که نیازمند درک و مطالعه وقوع خشکسالی ها است. هدف از این پژوهش استفاده از روش آنالیز توانی (Power Laws Analysis) و تحلیل الگوهای دوره های کم آبی و پرآبی جریان رودخانه ای در تعدادی از ایستگاه های استان مازندران می باشد. بدین منظور، خصوصیات دوره های کم آبی و پرآبی در سری های زمانی دبی ماهانه در ۲۶ ایستگاه هیدرومتری استان مازندران طی دوره آماری ۳۶ ساله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در همین راستا میانگین ماهانه دبی، حد آستانه و نیز شروع و پایان دوره های کم آبی و پرآبی محاسبه و سپس تعداد دنباله ها در توالی وقوع دوره های کم آبی و پرآبی در دوره های ۱ تا ۴۱ ماهه مشخص گردید. نتایج نشان داد که بین شدت وقوع و تداوم دوره های کم آبی و پرآبی رابطه مستقیم وجود دارد. کم ترین شدت دوره های کم آبی و پرآبی مربوط به ایستگاه های پلور و هنیسک به ترتیب با مقادیر شیب خط ۸۷/۰- و ۲۹/۱- در جنوب غربی و غرب استان می باشند. براساس نتایج، بیش ترین تداوم جریان با مقادیر ۰۹/۱۲۲ و ۸۹/۱۴۵ برای دوره های کم آبی و پرآبی در ایستگاه قرآن تالار در مرکز استان به وقوع پیوسته است. به عبارتی می توان گفت که ایستگاه های واقع در سرشاخه اصلی جنوب شرقی و مرکز مازندران دارای تداوم جریان کم آبی و پرآبی بیش تری در مقایسه با سایر ایستگاه ها هستند. نزدیکی ابر نقاط به خط مستقیم و خطوط نزدیک یا موازی بدون تقاطع در استان مازندران بیان گر وجود رژیم همگن دوره های کم آبی و پرآبی بوده و تغییرات قابل ملاحظه زمانی در آن ها چندان مشاهده نمی شود. در این خصوص می توان بر قابلیت استخراج الگوی تناوب دبی ماهانه و تداوم آن براساس روش آنالیز توانی اشاره نمود. نتایج می تواند در تعیین مناطق با تداوم بالای خشکسالی جریان و نیز وقوع خشکسالی های شدید و برنامه ریزی مدیریت منابع آب سطحی مورد استفاده قرار گیرد.

تحلیل الگوی توالی دبی جریان ماهانه با استفاده از روش آنالیز توانی در تعدادی از ایستگاه های هیدرومتری استان مازندران Keywords:

آنالیز توانی , تداوم جریان , حد آستانه , دوره های کم آبی و پرآبی جریان , شدت خشکسالی