تجزیه گرافیکی ژنوتیپ و محیط و برهمکنش ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه آفتابگردان

بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف تحت شرایط محیطی متفاوت به به نژادگران در شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار کمک می کند. در این راستا، یازده هیبرید جدید آفتابگردان به همراه چهار رقم گلسا، قاسم، شمس و فرخ در چهار ایستگاه تحقیقاتی (کرج، ساری، کرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی سازگاری ژنوتیپ ها در محیط های مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط و ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بود. معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در محیط های مختلف بود. نتایج روش GGE بای پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم GGE بای پلات، ۴/۶۶ درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه می کنند. بر اساس نمودار چندضلعی بای پلات، هیبرید RGK۱۵×AGK۱۲۲۱ در ساری و کرج و هیبرید RGK۲۵×AGK۳۳۰ و رقم شمس در دزفول، ژنوتیپ های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند و توانستند تفاوت های بین ژنوتیپ ها را به خوبی آشکار کنند. محیط ساری، نزدیک ترین محیط به محیط ایده آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.

Keywords:

اثر متقابل ژنوتیپ × محیط , آفتابگردان , ژنوتیپ ایده آل , سازگاری خصوصی , عملکرد دانه