تحلیل ضرورت های همترازسازی ارزش تولیدات علمی حوزه های تخصصی در علم سنجی و آسیب شناسی سنجش و ارزیابی همسان: مطالعه موردی حوزه هنر

تفاوت های موجود میان رشته ها، به عوامل مختلفی بازمی گردد که ریشه اصلی اکثر آنها، تفاوتی است که در نوع نگاه رشته ها و همچنین در روش های مورد استفاده و ماهیت رشته ها وجود دارد. همین تفاوت ها سبب بروز رفتارهای علمی و استنادی متفاوتی در رشته های مختلف نسبت به یکدیگر می شود. از آنجایی که مطالعه رفتارهای علمی و استنادی و به ویژه لزوم انجام مطالعات تطبیقی رشته ها، بخش مهمی از زمینه های مطالعاتی علم سنجی را دربرمی گیرد، لزوم توسعه روش ها و ابزارهایی که بتواند ضمن در نظر گرفتن تفاوت های میان رشته ها، آنها را مقایسه پذیر کند، مسئله ای است که همواره در علم سنجی مطرح بوده است. با وجود این، ارائه پاسخ های قطعی به پرسش هایی مانند «چگونه می توان چند رشته یا حوزه علمی متفاوت و یا چند پژوهشگر از رشته های متفاوت را مورد مقایسه قرار داد؟» و یا «یک مقاله در حوزه علوم انسانی و اجتماعی معادل چند کتاب در حوزه دیگر است؟ یا به عبارتی، یک کتاب در حوزه علوم انسانی معادل چند مقاله در رشته دیگر است؟» در دستور کار مطالعات همترازسازی در علم سنجی قرار گرفته است. به این ترتیب، مسائل مطرح در این خصوص که چگونه می توان تولیدات و بهره وری علمی حوزه های تخصصی گوناگون را به طور صحیح و با در نظر گرفتن کلیه ابعاد و جوانب، نسبت به یکدیگر مورد مقایسه قرار داد، در سال های اخیر زمینه ساز انجام مطالعات نوین همترازسازی در علم سنجی بوده است. این مقاله در پی تبیین ضرورت های همترازسازی ارزیابی های حوزه های تخصصی متفاوت و شناسایی آسیب های غفلت از همترازسازی در این ارزیابی های تخصصی است که به صورت مطالعه موردی در حوزه هنر انجام شده است. این مقاله با رویکرد ترویجی به تحلیل، جمع بندی و انعکاس نتایج یافته های مرتبط به منظور روشنگری جامعه علمی در خصوص اهمیت همترازسازی در ارزیابی حوزه های تخصصی گوناگون پرداخته است. این پژوهش از نوع پژوهش های تحلیلی است که با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شد. نتایج نشان می دهد مهم ترین آسیب هایی که مطالعات همترازسازی علم سنجی در پی رفع آن است، به این واقعیت باز می گردد که انجام ارزیابی و مقایسه رشته های علمی و یا پژوهشگران حوزه های مختلف بدون توجه به این تفاوت ها و مسائل در وهله نخست موجب خواهد شد ارزیابی کنندگان از انجام مطالعات تطبیقی رشته های مختلف با یکدیگر صرفنظر و فقط به سطح مقایسه درون رشته ای اکتفا کنند. این در حالی است که با تکیه بر مطالعات همترازسازی و بهره گیری از رویکرد مشابهت یا همسانی، ضمن در نظر گرفتن کلیه ملاحظات موجود در هر یک از حوزه های تخصصی، امکان مقایسه حوزه های تخصصی متفاوت فراهم می شود و نتایج کاربردی تر و سیاست گذارانه تری به برنامه ریزان و سیاست گذاران علم، فناوری و نوآوری قابل ارائه خواهد بود. به عنوان مثال شناسایی بروندادهای غالب هر حوزه، در خصوص حوزه هایی که از لحاظ ماهیتی تفاوت زیادی با سایر حوزه ها دارند همچون حوزه هنر که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت می تواند با استفاده راهکارهای مشابهی همچون همترازسازی و شیوه های مشابه که باز هم در این مقاله به آن اشاره شد در دستور کار اینگونه سازمان ها قرار گیرد.

Keywords:

سنجش و ارزیابی , ارزیابی یکسان , همترازسازی , همسانی , ارزیابی حوزه های تخصصی