ارزیابی اثرات ویژگی های ریخت شناسی، هیدرولوژیکی و کاربری اراضی بر آب برداشتی از رودخانه با استفاده از روش های داده کاوی

بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم ترین بخشهای مصرف آب در پایداری سیستمهای منابع آب کشور تاثیرگذار است. این مطالعه، با هدف تخمین برداشت آب از رودخانه برای مصارف کشاورزی در محدوده مطالعاتی نوبران، واقع در حوضه آبریز دریاچه نمک، انجام شده است. تخمین میزان برداشت آب از رودخانه با استفاده از متغیرهای وابسته به فاکتورهای ریخت شناسی، هیدرولوژیکی، کاربری اراضی و ترکیبی از متغیرهای آن ها که با نمونهبرداری میدانی جمعآوری شده است، انجام گرفت. همچنین، برای تخمین متغیر برداشت آب از رودخانه ها، روشهای داده کاوی شامل سامانه استنتاجی فازی- عصبی تطبیقی (ANFIS)، روش گروهی مدل سازی دادهها (GMDH)، شبکه تابع پایه شعاعی (RBF) و مدل درخت تصمیم رگرسیونی (Rtree) به کار گرفته شد. در این مطالعه، مدل GMDH۲۴ با سناریوی ترکیبی شامل متغیرهای عرض رودخانه، عمق رودخانه، حداقل جریان، حداکثر جریان، متوسط جریان، مساحت کشت شده زراعی و باغی به عنوان بهترین مدل برای برآورد متغیر برداشت آب از رودخانه معرفی شد. مقدار RMSE برای سناریوی ترکیبی مدل GMDH۲۴ به منظور تخمین برداشت آب در محدوده مطالعاتی نوبران ۰۴۶/۰ به دست آمد. نتایج حاکی از این است که عملکرد مدل GMDH۲۴ در برآورد برداشت آب رودخانهها برای مقادیر حداکثر بسیار قابل قبول و امیدوارکننده است. بنابراین، مدل سازی و شناسایی متغیرهای مختلف تاثیرگذار بر میزان بهینه برداشت آب از رودخانهها جهت تامین مصارف کشاورزی باعث دستیابی به اهداف مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM) می شود.

Keywords:

Modeling , Water resources , Morphology , Hydrology , Land-use , مدل سازی , منابع آب , ریخت شناسی , هیدرولوژی , کاربری اراضی