شیمی تورمالین در پگماتیت های ملایر- بروجرد- نظام آباد (شازند)، (پهنه سنندج- سیرجان)

منطقه ملایر-بروجرد-نظام­آباد (به طول حدود ۷۰ کیلومتر) در بخشی از پهنه سنندج- سیرجان با راستای شمال غربی-جنوب­شرقی واقع شده و بیشتر متشکل از هورنفلس، شیست، فیلیت، میگماتیت، گرانیت و گرانودیوریت است که در برگیرنده دایک­های پگماتیتی و آپلیتی متعددی است. در این میان، واحدهای هورنفلس شیست و گرانودیوریت میزبان پگماتیت­های شامل کوارتز، فلدسپار، موسکویت و تورمالین هستند. ترکیب تورمالین­ از نوع شورلیت-فوئیتیت با تمایلی به سمت دراویت در تورمالین­های شازند بوده که نشان دهنده خاستگاه ماگمایی و گرمابی هستند و در گروه قلیایی و با فضای خالی قرار می­گیرند. این تورمالین­ها در نمودار FeO/FeO+MgO نسبت به MgO در دو دسته تورمالین­های بالای ۸/۰ و کمتر از ۸/۰ قرار می­گیرند که این ماگمایی-گرمابی بودن تورمالین­ها را تایید می­کند. شواهد ماگمایی بودن شامل ترکیب غالب شورلیت در تورمالین­ها، افزایش آلومینیوم در جایگاه هشت­وجهی و قرار گرفتن بیشتر نمونه­ها در بین دو بردار مربوط به تورمالین­های ناقص از نظر قلیایی و پروتون­زدایی هستند. وجود تورمالین­های با منطقه­بندی، رگه­ای بودن پگماتیت­ها، افزایش مقدار منیزیم در برخی از نمونه­ها و تمایل به قرارگیری در گستره خارجی و دور از بردارهای مربوط به تورمالین­های ناقص از نظر قلیایی و پروتون­زدایی شواهد گرمابی بودن تورمالین هستند.

Keywords:

Tourmaline , pegmatite , magmatic-hydrothermal , Malayer-Boroujerd-Shazand , Sanandaj-Sirjan zone. , تورمالین , پگماتیت , ماگمایی- گرمابی , ملایر-بروجرد-شازند , پهنه سنندج-سیرجان.