مقایسه ماهیت پری در ایران باستان با ماهیت آن در ادبیات فارسی معاصر

پری قرن هاست که در ذهن و اندیشه ایرانیان زنده مانده است. از اوستا تا قصه های عامیانهمادربزرگ ها، نام پری بارها تکرار شده است. پری موجودی افسانه ای و بسیار زیبا و فریباست. در طیقرن ها، شخصیت او بارها دگرگون شده؛ گاه مظهر هر گونه پلیدی و بدخواهی است و گاه همچون فرشته.ماهیت پری در منابع و مراجع فارسی، مبهم و درهم آمیخته است. یونانیان، ایرانیان دورە باستان و ایرانیانبعد از اسلام، هرکدام باورهای خاصی در باب پری داشته اند. تداخل این باورها، سبب ابهام ماهیت و مدلولپری در اذهان گردیده است. هدف این نوشتار، به دست دادن تصویری روشن از ماهیت پری است که بهدرک و فهم بیشتر و صحیحتر از متون ادبی و دینی و تاریخی کمک خواهدکرد. برای این کار، مدلول اینواژه از قدیمترین ایام تا دورە جدید،در منابع مربوط مورد مطالعه قرارگرفته و مدلول و ماهیت آن در دورەباستان و مدلول و ماهیت و معانی حقیقی و مجازی آن در ادبیات فارسی، نشان داده شده است. بر ایناساس «پری» در دورە باستان، موجودی اهریمنی، شرور و دشمن روشنان و مزدیسنان بوده و انواعی داشته است. برخی از اسطوره شناسان ایرانی معتقدند که در روزگاران کهن، پیش از دین زرتشت، پری دراصل ایزد بانوی باروری و زایش بود که تولد فرزندان، برکت و فراوانی نعمت، جاری شدن آب ها و رویشگیاهان به نیروی او بستگی داشت . در اعتقادات ایرانیان کهن دو تصور درباره پری وجود داشت: یکی تصورمنفی، که بر طبق اعتقادات زردشتی پری را پلید و اهریمنی می دانست؛ و دیگری تصوری که پری را الههعشق و باروری می دانست و صبغه قداست به پری می داد. پس از ورود اسلام به ایران نیز این دو ذهنیتدرباره پری دوام یافت. همچنین، ویژگی های پری زردشتی با اعتقادات درباره جنیان بدجنس و شیاطیندر آمیخت و، از سویی دیگر نیز، پری که زمانی ایزدبانو بود، مترادف با فرشته و حوری پنداشته شد.

Keywords:

پری , ادبیات باستان , ادبیات معاصر , جن