بررسی هیدروژئوشیمی، تعیین منشا و نحوه تکامل شورابه دریاچه حوض سلطان قم

مطالعه رسوبات و شورابه پلایا از جنبه­های اقتصادی با توجه به وجود ذخایر تبخیری و از نظر اثرات آن بر اکولوژی و محیط زیست و آبهای منطقه حائز اهمیت خاص می­باشد. سطح آب دریاچه حوض سلطان با گستره آبگیر حدود ۱۹۵ کیلومترمربع متاثر از حجم آبهای وارده به آن اعم از آبهای زیرزمینی، رودهای فصلی و بارندگی می باشد. به­منظور مطالعه هیدروژئوشیمی شورابه، در این پلایا، تعداد ۲۵ نمونه شورابه از بخش­های مختلف دریاچه برداشت شد. پارامترهای فیزیکوشیمیایی در محل اندازه­گیری و آنالیز شیمیایی شورابه­ها انجام شد. همچنین، برای مطالعه رسوب­شناسی، کانی­شناسی و تعیین شوری، از محل برداشت شورابه، ۱۰۰ نمونه رسوب، بوسیله اوگر دستی تا عمق بیشینه ۲ متر برداشته شد. با انجام آزمایشات ژئوشیمیایی، ترکیب یونی شورابه­ها و با آنالیز کانی­شناسی رسوبات، نوع کانی­های موجود در رسوبات مشخص گردید. ترتیب فراوانی کاتیون­های موجود در شورابه به ترتیب شامل سدیم، منیزیم، کلسیم و پتاسیم و آنیونها شامل کلر، سولفات و بیکربنات می­باشد. کانی­های تبخیری موجود در رسوبات را کلسیت، ژیپس، هالیت، کارنالیت، هگزاهیدریت، تناردیت و باسانیت تشکیل می­دهند. بررسی هیدروژئوشیمی آبهای ورودی بیانگر این است که نسبت مولی یون­ها از نوع HCO۳ < Ca + Mg بوده و در نمودار تکاملی ژئوشیمیایی شورابه­ها، مسیر ژئوشیمیایی (II) را طی نموده و پس از جدایش کانی­های مختلف، تیپ شورابه دریاچه Na-Ca-(Mg)-Cl می­گردد که قابل مقایسه با دریاچه مهارلو، دریاچه نمک بریستول و دریاچه بزرگ نمک آمریکا است.

Keywords:

brine evolution , evaporate minerals , Hoz-e-Soltan Lake , hydrogeochemistry , Playa , پلایا ,  تکامل شورابه , دریاچه حوض سلطان , کانی های تبخیری , هیدروژئوشیمی.