تحلیل آماری سینوپتیکی پدیده گرد و غبار در استان ایلام

چکیده     گرد و غبار یکی از پدیده های مخرب اقلیمی است که سالانه خسارات فراوانی را به محیط زیست، جاده ها، ساختمان ها و هوای شهرها وارد می نماید. در این مطالعه وضعیت گرد و غبار استان ایلام بر اساس آمار ایستگاه های هواشناسی سینوپتیکی ایلام و دهلران برای دوره آماری۲۰ساله و الگوهای گردشی تراز۵۰۰هکتوپاسکال و سطح دریا از پایگاه داده های اقلیمی نووا در محیط نرم افزارهای آماریEcxelوSpssمورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در ایستگاه ایلام، ماه می با۶۳روز و دسامبر با یک روز و در ایستگاه دهلران ماه جولای با۲۲روز و ماه دسامبر با۷روز به ترتیب بیشترین و کم ترین فراوانی گرد و غبار مشاهده شده است. در ایستگاه ایلام فصل بهار با۴۵درصد و در ایستگاه دهلران فصل تابستان با۴۱درصد بیشترین توزیع فصلی را دربرمی گیرند. در هر دو ایستگاه، همبستگی بین عناصر اقلیمی و تعداد روزهای گرد و غبار بسیار بالاست و از رابطه ای منطقی برخوردارند. در ایستگاه ایلام بالاترین همبستگی مربوط به متغیر باد با۸۹درصد و در ایستگاه دهلران میانگین دما با۹۲درصد، بیشترین همبستگی را با پدیده گرد و غبار دارد. در هر دو ایستگاه، بارش و رطوبت نسبی با پدیده گرد و غبار از همبستگی معکوس برخوردارند. در ایستگاه دهلران ضریب تعیین۵۹درصد نشان می دهد که تغییرات متغیر وابسته، یعنی گرد و غبار توسط شش متغیر مستقل یا عناصر اقلیمی تبیین می گردد. در ایستگاه ایلام، نتایج رگرسیون چند متغیره معنی دار نبوده زیرا شرایط طبیعی منطقه تاثیر عناصر اقلیمی را کاهش می دهد. بررسی الگوهای گردشی سطح۵۰۰هکتوپاسکال و تراز دریا نشان می دهد که در ماه ژوئیه قرارگیری هسته کم فشار بر روی دریای مدیترانه و زبانه های فرود آن که بر روی بیابان های عراق، سوریه و عربستان قرار دارد باعث ایجاد گرد و غبار در غرب کشور می گردد. با استقرار محورهای فرود سطح بالا در مناطق گرم و خشک آفریقا، عربستان و عراق که منبع اصلی گرد و غبار هستند، شرایط گرد و غباری در کشور حادث می گردد.

Keywords:

واژگان کلیدی: آماری , سینوپتیکی , گرد و غبار , عناصر اقلیمی , ایلام , چند متغیره