مطالعه تطبیقی نقش احزاب در جنبش های انقلابی تونس، مصر و لیبی

هدف: امروزه جنبش­های اجتماعی، به یکی از ابزارهای مهم برای پیگیری خواسته ­های مردمی تبدیل شده است و احزاب، یکی از اثرگذارترین عامل انسجام و سازمان­دهی مطالبات مردمی است. انقلاب­های اخیر در کشورهای عربی، نمونه­ بارز این جنبش­ها هستند. این انقلاب­ها، در شرایطی رخ داد که در هر سه کشور، فراخوان­ها و اعتراض­های مردمی خودجوش و بدون رهبری یا سازمان­دهی از طرف احزاب بوده است. هدف از انجام پژوهش حاضر، این است که چرا احزاب در تحولات انقلابی سه کشور تونس، مصر و لیبی، نقش موثر و مهمی نداشته­ اند؟ روش: مقاله حاضر، یک پژوهش توصیفی – تحلیلی است و روش گردآوری، بر پایه اطلاعات کتابخانه ­ای است.   یافته­ ها: در آستانه­ انقلاب، نظام­های سیاسی کشورهای تونس، مصر و لیبی، جمهوری با روسای مادام العمر بود که در اصل چندان تفاوتی با نظام­های پادشاهی نداشتند. در این نظام­ها، نه­ تنها نهادهای دموکراسی؛ مثل احزاب فعال، مشارکت مردم در زمینه­ های سیاسی، اقتصادی و نیز پاسخ­گویی نهاد دولت وجود نداشت، بلکه همه ویژگی­های نظام­های دیکتاتوری در آن­ها دیده می­شد. از این­ رو، در هر سه کشور، اعتراضات گسترده مردمی، بدون هیچ رهبری یا سازمان­دهی گروهی شکل گرفت که درنهایت منجر به سقوط نظام­های سیاسی حاکم در این کشورها شد. نتیجه­ گیری: مطالعات نشان می دهد که با توجه به جامعه شناسی سیاسی پیش از انقلاب ها در این سه کشور و به دلایلی که در مقاله به آن پرداخته شده است، احزاب نقش موثری در شکل گیری انقلاب در کشورهای نامبرده نداشته اند؛ ولی در شرایط پس از انقلاب و در دسته بندی های سیاسی بعد از آن حضور داشتند.

Keywords:

انقلاب های عربی , احزاب , تونس , مصر , لیبی