بررسی تاثیر دور آبیاری در سامانه قطره ای نواری بر عملکرد برنج و تغییرات شوری خاک با روش کشت مستقیم در بستر خشک در دشت خوزستان

برنج یکی از مهم ترین محصولات تابستانه و آب بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطره ای نواری در روش کشت مستقیم به صورت خشکه کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به مدت دو سال زراعی (۱۴۰۰-۱۳۹۹ و ۱۳۹۹-۱۳۹۸) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه زمین مجاور هم با طرح کرت خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه، عامل اصلی دور آبیاری بود شامل سه سطح آبیاری هر روزه، دو روزه و سه روزه و عامل فرعی شامل سه رقم (عنبوری قرمز، چمپا و دانیال) و یک لاین برنج متحمل به شوری (S۲). در سال اول تحقیق به دلیل تخصیص آب خارج از تاریخ کشت، میزان عملکرد محصول بسیار پایین بود لذا تحلیل های زراعی براساس سال دوم انجام شد. میانگین حجم آب آبیاری در مزرعه با توجه به تکمیل دوره رشد ارقام، ۱۴۸۰۰، ۱۵۲۰۰، ۱۵۷۰۰ و ۱۶۱۰۰ مترمکعب در هکتار به ترتیب برای لاین S۲ ، عنبوری قرمز، دانیال و چمپا اندازه گیری شد در دور آبیاری هر روزه، رقم محلی عنبوری قرمز با ۳۷۶۷ کیلوگرم در هکتار بیشترین و لاین متحمل به شوری S۲ با ۲۵۴۱ کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه سفید برنج را به خود اختصاص داد. همچنین دور آبیاری در مقایسه با رقم بیشترین اثر را در تعیین عملکرد دانه داشت به طوری که با تغییر دور از هر روزه به سه روزه، عملکرد به طور متوسط کاهشی ۵۶% پیدا کرد. در این پژوهش بیشترین بهره وری آب را رقم عنبوری قرمز، به میزان ۰/۲۵کیلوگرم بر مترمکعب در دور آبیاری هر روزه داشت. دلیل این مسئله را می توان در پایش شوری خاک نشان داد به طوری که با عملیات آبیاری هر روزه، تمامی لایه های خاک نسبت به قبل از زمان کشت، روندی کاهشی از ۳/۷۷ به ۱/۸ دسی زیمنس بر متر داشت. استفاده از سامانه آبیاری قطره ای با فاصله مناسب نوارهای آبیاری و روزنه های آبده از همدیگر در روش خشکه کاری با ارقام محلی، یک روش به زراعی است که حجم آب آبیاری را نسبت به عملیات کشت سنتی، به طور محسوس کاهش داد. این کار، راهبردی موثر است در کاهش تنش بر منابع آبی استان و ذخیره آب موجود برای حفظ زیست بوم ، هرچند که کاهش محسوس سطح کشت برنج در این استان مورد توصیه است.

Keywords:

پایش شوری خاک , خشکه کاری برنج , رژیم آبیاری , صرفه جویی در مصرف آب