بررسی الگوی شبستان زنانه در مساجد و مصلاهای معاصر ایران براساس نقش سیاسی اجتماعی زن در انقلاب اسلامی

از آنجا که زنان نیمی از پیکره جامعه اسلامی را تشکیل میدهند، پرداختن به حضور آنان در عرصههای عبادی سیاسی بسیار مهم است. اهمیت این موضوع با پیروزی انقلاب اسلامی و تاکیدات امام خمینی(ره) و آیتالله خامنهای بیش از گذشته به چشم میآید. از بخشهای مهم حضور عبادی سیاسی زنان، مساجد و مصلاهای کشور است. بررسیهای انجام گرفته نشان میدهد امروزه الگوی نوظهوری از شبستانهای زنانه در مصلاها شکل گرفته است؛ الگویی که قدری با الگوهای اولیه مساجد و مصلاها متفاوت است. هدف از این پژوهش بررسی گونهشناسی مساجد و مصلاهای تاریخی و معاصر، سنجش میزان انطباق آنها با ارزشهای اسلامی و ارائه الگوی سازگارتر با مبانی نظری اسلامی و انقلابی است؛ تا بتوان راهکارهایی برای طراحیهای آتی شبستان های زنانه ارائه کرد. روش تحقیق در ابتدا برای تنظیم مبانی نظری، استدلال منطقی، برای بررسی نمونههای تاریخی، تاریخپژوهشی و برای استنتاج های نهایی، استدلال منطقی است. براساس نتایج به دست آمده، در مساجد اولیه فضای شبستان زنانه ساده بوده و در بیشتر موارد فقط با حائلی از شبستان اصلی جدا میشد. در سیر تاریخی، تفکیک فضایی بیشتر شده و این تفکیک به حاشیهای شدن فضای زنانه و تجملیتر شدن فضای مردانه انجامید. امروزه، سه الگوی کلی در بخش زنانه مصلا قابل تشخیص است. از میان این الگوها، شبستان زنانه به صورت بالکنی U شکل شیوع بیشتری دارد. پژوهش پیش رو، با بررسی مزایا و معایب الگوی رایج معاصر، در صدد ارائه راهکارهای معمارانه برای ارتقای کیفی آن است.

Keywords:

اصول طراحی مصلا , انقلاب اسلامی , زن مسلمان انقلابی , شبستان زنانه مساجد , مصلا