بررسی تطبیقی داستان فیل در تاریکی مولوی و ) فیل له تاریکی( استاد هەژار موکریانی

داستان به این صورت است که در هندوستان فیلی آوردند و در یک خانه تاریک قرار دادند و مردمی که تا به آن زمان فیل ندیده بودند در خانه تاریکی بر روی فیل دست می کشیدند ، هر کس تصویری از فیل در ذهن خود ساخت .به عنوان مثال کسی که بر روی خرطومش دست می کشید فیل را به شکل یک ناودان آب تصور کرد. کسی که بر گوش فیل دست می کشید و او را مانند یک بادبزن مجسم کرد. فردی که دست به پای فیل می زد ، او را مانند یک ستون محکم تجسم کرد. فردی دیگری که دست بر کمر فیل کشید و فیل را مانند تخت تصور کرد. اگر در خانه شمعی روشن می کردند. اختلاف تصورات افراد از بین میرفت. ادراک حسی مانند ادراک کف دست، ناقص می باشد و نمیتوان همه چیز را با حس و عقل شناخت. تمثیل مورد نظر»ناتوانی حواس ظاهر بشر در شناخت حقایق اشیاء و امور« را بیان میکند. . سرچشمه این داستان در منابع هندی و بودایی، در مجموعهای به نام ا۴دانا که شامل ۱ سخنان و تعالیم بودا به پیروانش بوده، است. سنایی در حدیقه الحقیقه نیز پیش از مولوی این حکایت را به میان آورده است. این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی بیان نموده است که ترجمه ی استاد هه ژار فقط در تشبیه ها به تشبیه های مولانا شباهت دارد اما شکل قرار گرفتن ابیات آن و مقدمه ی داستان مانند ابیات مولوی نیست و در چند بیت ایشان داستان را بیان کرده و به نتیجه می رسانند و پیام داستان را در بیت آخر به می آورند که با نتیجه ای که مولوی می گیرد تفاوت دارد ، مولانا به شیوه حکایت در حکایت، ۵۴ بیت آخر این داستان را به بیان قصه نوح و کنعان در لحظه توفان اختصاص داده و با بیانی مقتبس از قصص قرآن به مخاطب می گوید که آشنای واقعی در ارتباط معنوی با حقیقت است و خویشاوندی و رابطه پدر فرزندی موجب نجات نیست. و داستان را طولانی تر می کند و وارد مباحث عرفانی می شود. مولانا در تمثیل خود حضرت حق را فیل و تاریکی اتاق را دنیای مادی که انسان در حجابها و لایه های آن پوشیده مانده است که عقل خود را زندانی احساس لامسه کرده اند، تشبیه کرده است و شمع در این شعر کنایه از کشف و یقین می باشد. که هر گاه این نور در قلبی روشن شود، به معرفت و شناخت حقیقی خواهد رسید و تمثیل فیل در مثنوی داستان افراد سطحی نگری می باشد که خداوند را در تعصب و حجابهای مادی دنیوی گم کرده اند.

Keywords:

داستان فیل در تاریکی , تطبیق داستان فارسی و کردی , مولوی , هه ژار.