گونه شناسی نقش سیاق در تفسیر من وحی القرآن (از نقش آفرینی در تعیین معنا تا خروج از دلالت یابی)

«سیاق» از مهم ترین عناصر دخیل در فهم مدلول آیات قرآنی است و توجه به آن در فهم دقیق تر آیات اثری انکارناپذیر دارد. «سیاق» در یک دسته بندی به درون متنی (مقالی) و برون متنی (حالی) تقسیم می شود. محمدحسین فضل الله از هر دو نوع سیاق یادشده در تفسیر من وحی القرآن به گستردگی بهره برده است. برخی از کارکردهای متنوع سیاق در تفسیر وی عبارتند از: ارائه معنای متفاوت از کلمه، ترجیح یک قرائت از واژه بر دیگر قرائتها، تعیین مرجع ضمایر، رفع تناقض ظاهری میان آیات، تمییز تفسیر از «جری»، رد معنای ظاهری و توجه دادن به معنای عمیق و باطنی، تضعیف برخی از روایات سبب نزول و.... بر اساس یافته های این پژوهش، بیش از ده گونه تعامل متفاوت مفسر در به کارگیری سیاق مقالی و حالی در تفسیرش به چشم می خورد. گفتنی است به رغم اهمیت «سیاق» در دلالت یابی از آیات قرآن، گاه فضل الله آن را از دایره فهم مراد آیه خارج ساخته و با تمسک به دیگر قرائن برون متنی به تفسیر آیه روی آورده است.

Keywords:

سیاق متنی , سیاق حالیه , محمدحسین فضل الله , من وحی القرآن