هنجار گریزی معنایی قرآن در شعر امل دنقل

هنجار گریزی از روش های آشنایی زدایی است که نخستین بار توسط نظریه پردازان فرمالیست روسی در سال ۱۹۱۷م مطرح شد. نگرش ساختارگرایانه به متون ادبی و توجه به جنبه­های زیبایی­شناسانه آثار، موجب شد تا فرمالیست­ها، زبان ادبی را عامل اصلی آفرینش­های هنری به شمار ­آورند. در میان انواع هنجار گریزی ها، هنجار گریزی معنایی بیش از همه، درون­مایه کلام را تحت تاثیر خود قرار داده، با آرایه­های علم بیان پیوند ناگسستنی داشته و نقش بسزایی در ادبیت آثار ایفا می­کند.امل دنقل از جمله شاعرانی است که در شعر خود از قرآن بهره فراوان می برد. وی برخلاف شاعران گذشته، به اقتباس های ساده و بی پیرایه از متن قرآن اکتفا نکرده و پیوسته در شعر خویش، مفاهیم قرآنی را بازآفرینی می کند و از قابلیت های متن قرآن برای بیان معنای مورد نظر خویش، سود می جوید؛ از این رو تفاوت وی با شاعران گذشته در این است که برخورد شاعر معاصر با مفاهیم قرآنی برخوردی مبتنی بر ابتکار و نوآوری است. دنقل، گاه معنایی متفاوت با معنای اصلی قرآن بدست می دهد و گاه شخصیت های قرآنی را جایگزین شخصیت های شعر خود می کند و با توجه به مولفه های تعریف شده در هر یک از آنان، ساختار شعری خود را بنا می­نهد و از هنجار گریزی معنایی قرآن برای بیان واقعیت های جامعه معاصر خود بهره می برد.

Keywords:

هنجار گریزی معنایی قرآن , تشبیه , مجاز , استعاره , کنایه , امل دنقل