شگرد های دیرش و کارکرد رازآفرینی و رازگشایی در رمان ابواب المدینه نوشته الیاس خوری

الیاس خوری یکی از نویسندگان برجسته لبنانی و از چهره های سرآمد نگارش ادبیات شگرف در رمان عربی است. بازی هنرمندانه با زمان، نقشی بنیادین در آفرینش جهان داستانی شگرف رمان­های الیاس خوری دارد. شگردهای دیرش در آفرینش و رازناکی جهان داستانی این نویسنده به­ویژه در رمان کوتاه و فشرده و رازناک ابواب­المدینه بسیار کارگر افتاده است. دیرش، از مفاهیم مهم نقد ساختارگرا و به­ویژه در نظریه ژرار ژنت برای بررسی زمان رمان است. این پژوهش از رهگذر بررسی ساختارشناسانه شگردهای دیرش یا شتاب­های چهارگانه روایت (چکیده، حذف، درنگ و صحنه نمایش) بر پایه کتاب گفتمان داستان ژنت، در پی کمک به شناخت جهان داستانی الیاس خوری و به­ویژه یکی از مهم­ترین شگردهایی است که در آفرینش این جهان رازناک و مه آلود نقش داشته است. فشردن هزار سال سرگذشت در ۱۱۲ صفحه که جهانی رازناک و پر ابهام آفریده است، نشان از کاربست هنرمندانه زمان به­ویژه شگردهای دیرش دارد که از سنجش مدت زمان گاهشماریک سرگذشت با مدت زمان تخیلی داستان به دست می آید. چهار شگرد دیرش شتاب داستان را افزایش یا کاهش داده­ و به رازناکی و رازگشایی داستان یاری رسانده. با چکیده و حذف، شتاب و رازناکی داستان افزایش و با درنگ و صحنه نمایش، شتاب و رازناکی داستان کم شده. در حذف­های در­پرده و در­پندار نیز گاه کاهش شتاب و بست­و­گشاد راز دیده می­شود. روی­هم­رفته، از آنجا که رمان از شگردهای دیرش به­خوبی بهره برده است توانسته «هزار سال» سرگذشت یا تاریخ را در رمانی کوتاه و رازآلود بگنجاند.

Keywords:

دیرش , رازآفرینی , رازگشایی , ابواب المدینه , الیاس خوری