حق بر تابعیت؛ از حقوق بین الملل خصوصی تا حقوق بشر

مفهوم حق به مثابه یکی از مفاهیم بنیادین حقوق، سیاست و اخلاق، راه خود را به گفتمان حقوقی جامعه ایرانی نیز باز کرده است. با این حال، مفهوم یادشده، مفهومی مناقشه آمیز بوده و هرگونه بحث درباره آن مستلزم ورود به عرصه نظریه پردازی است. به رغم بیان دیدگاه های متفاوت در زمینه ماهیت حق که ذیل دو نظریه اراده انگار و سودانگار قابل دسته بندی اند، به نظر می رسد می توان نظریه مطالبه انگار را که به موجب آن، حق، ادعای فردی تضمین شده ای است که بر اساس دو عنصر کرامت ذاتی و فاعلیت اخلاقی توجیه شدنی است، جامع نظریه های مفهومی رقیب دانست. پرسش آن است که آیا می توان بر مبنای نظریه مزبور و با تکیه بر مبانی توجیه کننده آن، از ادعای فرد بر داشتن تابعیت در معنای مورد بحث در حقوق بین المللی خصوصی ذیل عنوان حق دفاع کرد؟ در این مقاله تلاش شده است با اتخاذ رویکردی توصیفی- تحلیلی نشان دهیم برخورداری از تابعیت، یکی از حق ادعاهای بنیادین انسانی است و افزون بر این، پیش شرط برخورداری از همه حق هاست. بر این اساس، عدم شناسایی تابعیت به مثابه حق به طور مستقیم، به انکار کرامت ذاتی و فاعلیت اخلاقی و در نهایت، به سلب انسانیت انسان منتهی خواهد شد.

Keywords:

تابعیت , حق , حق- ادعا , فاعلیت اخلاقی , کرامت ذاتی