کنترل بیولوژیکی تلخه (Acrptilon repens L.) با استفاده از کنه گلخوار Aceria acroptiloni Shevchenko & Kacalev)) (Acari: Eriophyidae)

تلخه (Acroptilon repens L.) علف هرزی چندساله از خانواده کاسنی است که در صورت مناسب بودن شرایط، به علف هرز غالب تبدیل می شود. بمنظور دست یابی به روش غیرشیمیایی مبتنی بر اصول اکولوژیک و امکان سنجی کنترل بیولوژیکی آن با استفاده از کنه گلخوار Aceria acroptiloni Shevchenko & Kacalev)) (Acari: Eriophyidae) مطالعات صحرایی و مزرعه ای به ترتیب در مناطق مختلف استان خراسان شمالی و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شیروان در بهار سال ۱۳۸۹ انجام شد. مطالعات مقدماتی شامل جمع آوری، شناسایی و ارزیابی تاثیر حشرات، نماتدها و عوامل بیماری زا بر رشد رویشی و زایشی گیاه هرز تلخه بود. در آزمایش های صحرایی، مناطق طبیعی آلوده به کنه گلخوار شناسایی و در پایان فصل رشد،۲۰ بوته آلوده و ۲۰ بوته سالم انتخاب و ارتفاع، تعداد گل، وزن خشک و وزن تر آنها اندازه گیری شد. در آزمایش مزرعه ای، ۴۰ بوته دارای مرحله رشدی نسبتا یکسان و فاصله حدود یک متر مربع از یکدیگر در قطعه زمینی آلوده به تلخه انتخاب شدند. همچنین ۴۰ بوته شامل ۲۰ بوته سالم و ۲۰ بوته آلوده دارای ریشه از منطقه آلوده به کنه گلخوار جمع آوری و داخل گلدان کاشته و با حفظ فاصله یک متر در بین بوته های موجود به طور تصادفی کاشته شدند. پس از استقرار، بوته های شاهد با استفاده از کنه کش سمپاشی و سایر بوته ها طی سه مرحله با کنه هایی که از منطقه آلوده طبیعت جمع آوری شده بودند آلوده شدند. بعد از استقرار بوته های انتقال یافته و قبل از آلوده سازی، ارتفاع و قطر ساقه و بعد از پایان فصل رشد و رسیدن بذر نیز ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد گل، وزن تر و وزن خشک بوته اندازه گیری و ثبت شد. داده ها بر اساس طرح پایه بلوک های کاملا تصادفی تجزیه شدند. نتایج بررسی دامنه میزبانی نشان داد که کنه گلخوار از هیچ کدام از گیاهان خانواده کاسنی بجز تلخه تغذیه نکرده و بر روی آنها تخمریزی هم نمی کند. اثر کنه گلخوار بر خصوصیات رویشی و زایشی تلخه در شرایط طبیعی و مزرعه معنی دار (۰۱/۰≥p) بود. بطوریکه حمله کنه گلخوار باعث کاهش تعداد گل تلخه برابر با ۶۸ درصد در شرایط طبیعی شد. در شرایط مزرعه ای، درصد کاهش تعداد گل بوته های تلخه در شرایط طبیعی ۵۹ درصد و برای بوته های انتقال یافته ۱۱ درصد بود. کنه گلخوار با کاهش خصوصیات رویشی و زایشی تلخه، باعث کاهش تعداد گل این علف هرز شد. بدین ترتیب، چنین بنظر می رسد که در راستای دستیابی به اصول کشاورزی اکولوژیک، بتوان از پتانسیل کنه گلخوار برای کاهش آلوده سازی وکنترل بیولوژیکی علف هرز تلخه در مزارع بهره جست.

Keywords:

بیوکنترل , دشمن طبیعی , علف هرز , کنه گلخوار