بررسی هویت و جایگاه رسانه در تمدن اسلامی و تمدن های غیر دینی

شکی نیست که انسان همواره به دنبال راهی برای ارتباط با همنوعان خود بوده تا به انتقال افکار و مفاهیم تفکر خود بپردازد. در این قضیه با دو رویکرد مواجه هستیم؛ اندیشه دینی و اندیشه غیر دینی. بنابر اندیشه غیر دینی، انسان ها در ابتدای پیدایش، از ارتباطات بی بهره بودند و خیلی نمی توانستند به یکدیگر چیزی را بفهمانند اما در ادامه توانمند شدند و در این زمینه پیشرفت کردند و این دوران که عصر مدرنیسم است؛ اوج دوران شکوفایی رسانه ها و ارتباطات است؛ اما نگاه دینی در این قضیه متفاوت است و شروع ارتباطات انسانی و روند پیشرفت در آن را از زمان اولین نبی آسمانی؛ حضرت آدم (ع) کامل می بیند و در ادامه نحوه سیر تکامل ارتباطات را حول محور خداوند ترسیم می کند نه صرفا انسان ها. یکی از راه های علت یابی یا هویت یابی جایگاه هر رسانه در هر تمدن از طریق نظام تامین نیاز است؛ یعنی در هر تمدنی چه نیازهایی ایجاب شده و راه های تامین آن نیاز بهچه صورت بوده است. تا قبل عصر مدرن جهان هستی، آفریده خداوند یا نیروی غیب مثل اسطوره ها بود و همه اتفاقات به اراده خداوند ویک نیروی غیبی منسوب می شد و راه حل همه مشکلات توسل به خداوند یا آن نیروی غیبی و اطاعت از اوامر او بود؛ اما در دوران مدرن، خداوند از توصیف و تبیین و تجویز جهان به طور کلی حذف شد و یک انسان ماند و انسان که همه چیز حول محور او محصور شد. در این دوران، از جهان دیگر توصیفمادی شد و غیب به طور کلی از جهان حذف شد. در واقع تا قبل مدرن فرد متکی به خود و متوجه به غیر است ولی در دوران مدرن فرد متکی به خود و متوجه به خود است، برای همین فقط به دنبال تامین منافع خویش است. در این مقاله سعی شده است با روش توصیفی تحلیلی تفاوت جایگاه رسانه در تمدن اسلامی با تمدن غرب مدرن مقایسه شود و در نهایت به این نتیجه دست یافتیم که اساس کار اسلام در حیطه رسانه بر مبنای عقل و اختیار و عمق نفوذ است و رسانه های دیگر را هم اگر در این فرمول بگنجند اصلاح کرده و به خدمت می گیرد وگرنه به هر قیمتی با آن مقابله می کند تا حذف شوند. هدف در رسانه های اسلام مثل سایر رسانه ها اقناع مخاطب است اما اقناعی در راستای رسیدن به حق و سعادت اخروی؛ اما در مقابل در تفکر غیر دینی ما می بینیم نقش دین و خداوند در تفکر و زندگی انسان غربی کمرنگ تر می شود و جامعه به سرعت به سمت تغییر نگرش و رویکردی انسان مآبانه پیش می رود. وقتی هم که انسان محور همه چیز شود، نظام نیاز هم براساس این هسته محور خواهد بود. این انسان هم به دنبال این است تا از رسانه ها به عنوان یک ابزاری بهره جوید که به وسیله آن مخاطبانش را اقناع می کند امایک اقناعی که به هر قیمتی صورت می پذیرد تا اندیشه های مورد هدف را در کل جهان بگستراند و روی همه قشر مخاطب تاثیر بگذارد.

Keywords:

هویت , رسانه , تمدن اسلامی