بررسی تغییرات دوره ای و فصلی جزیره گرمایی شهر کرمانشاه در شب و روز با استفاده از تصاویر ماهواره ای

جزایر گرمایی شهری (UHI) به­عنوان یکی از عواملی که فعالیت انسان را در داخل شهر­ها تحت تاثیر قرار می­دهد، هم زمان با توسعه فیزیکی شهرها در دهه­های اخیر، اهمیت زیادی پیدا کرده است. با ظهور تصاویر ماهواره ای گرمایی در چند دهه اخیر و امکان بازیابی دمای سطح زمین (LST)، این داده­ها برای ارزیابی جزیره گرمایی سطحی شهری (SUHI) که با UHI ارتباط مستقیم دارد، مورد استفاده بوده است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات دوره­ای و فصلی جزیره گرمایی شهر کرمانشاه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای است. بدین­منظور از محصولات دمای سطح زمین سنجنده MODIS در دو دوره یک­ساله (۲۰۰۱-۲۰۰۰ و ۲۰۱۶-۲۰۱۵) برای بررسی تغییرات جزیره گرمایی سطحی شهری و همچنین تصاویر سنجنده­های لندست (TM, ETM+, OLI/TIRS) در سه دوره (۲۰۱۵-۲۰۰۰-۱۹۸۷) برای بررسی تغییرات پوشش گیاهی و بازتاب سطح زمین استفاده شد. نتایج نشان داد مناطق شهری در طول روز به­خصوص در دوره گرم سال، نسبت به مناطق غیرشهری دمای سطح کمتری دارند و در آنها جزیره سرمایی سطحی شهری (SUCI) تشکیل می­شود. در شب، به­ویژه در بهار وضعیت فوق معکوس و دمای مناطق شهری به­دلیل انتقال گرمای محسوس در حدود ۱ تا ۲ درجه بیشتر از بیرون شهر می­شود و از این رو جزیره گرمایی سطحی شهری تشکیل میشود. در حالت مقایسه نقطه­ای، اختلافات دمای سطح داخل و بیرون شهر به حدود دو برابر، یعنی ۳ الی ۴ درجه افزایش می یابد. بررسی تغییرات دوره­ای جزیره گرمایی نشان داد که مقدار SUCI در دوره (۲۰۱۵-۲۰۱۶) نسبت به دوره (۲۰۰۰-۲۰۰۱) در طول روز افزایش و مقدار SUHI در طول شب کاهش یافته است. دلیل این تغییرات، افزایش بازتاب مناطق شهری ناشی از استفاده از بام­های با بازتاب بالا به­جای آسفالت که موجب جذب کمتر انرژی خورشید و ذخیره­سازی کمتر گرما می­شود و کاهش پوشش گیاهی در مناطق غیرشهری به دلایل مختلف از جمله تسطیح اراضی به­منظور گسترش شهر است.

Keywords:

جزیره گرمایی شهری , دمای سطح زمین , جزیره سرمایی شهری , تصاویر ماهواره ای , کرمانشاه