بررسی تغییرات فضایی- زمانی ابرناکی بر پایه ویژگی های جغرافیایی و داده های سنجش از دور در ایران

تاکنون، تحلیل تغییرات فضایی- زمانی ابرناکی بر پایه ویژگی های جغرافیایی(عرض جغرافیایی، توپوگرافی و پوشش گیاهی) در کشور وسیعی نظیر ایران از سوی پژوهشگران آب و هواشناسی بررسی نشده است. هدف پژوهش حاضر فراهم کردن نمای کلی از درصد ابرناکی بر پایه این ویژگی های جغرافیایی طی دوره ۲۰۰۱-۲۰۱۵ (ترا) و ۲۰۰۲-۲۰۱۵ (آکوا) برای صبح هنگام و عصرهنگام است. ارزیابی داده های ماهانه سنجنده مادیس شامل دو ماهواره ترا (صبح هنگام) و آکوا (عصرهنگام) با استفاده از داده های بازتحلیل ERA-interim و ایستگاهی انجام گرفت. نتایج، دقت بیشتر از ۸۰ درصد را برای ماه های سرد سال و صبح هنگام با استفاده از ضرایب تعیین پلونومیال نشان داد، در صورتی که این دقت برای ماه های گرم به ویژه ژوئن و ژوئیه بسیار کم بود. نتایج حاصل از بررسی ماهانه درصد ابرناکی، ابرناکی بیشتر از ۶۵ درصد را برای ماه های سرد به ویژه فوریه و ژانویه و ۷ تا ۲۵ درصد را در ماه های ژوئن تا سپتامبر نمایش داده است. نتایج بررسی عرض جغرافیایی نشان داد که با حرکت به سمت عرض های جغرافیایی پایین از مقدار ابرناکی در همه فصول به جز تابستان کاسته شده است. در این فصل نقش سیستم مونسون، این الگو را متفاوت کرد و بیشترین ابرناکی در نواحی جنوب­شرق و سواحل شمالی کشور قابل مشاهده بود. وادا شت های توپوگرافی نقش بسیار مهم همرفت دامنه ای را در فصول پاییز و بهار آشکار کرد که بیشترین ابرناکی در محدوده با میانگین ارتفاع ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر ثبت شده بود. پوشش گیاهی همبستگی مثبت و ناکاملی (به طور مکانی) را با درصد ابرناکی نشان داد. تغییرات زمانی ابرناکی با استفاده از مقدار انحراف معیار، بیشترین پراکندگی در درصد ابرناکی را در فصل پاییز و در صبح هنگام نشان داد. در تغییرات زمانی ماهانه درصد ابرناکی روند قابل ملاحظه ای دیده نشد و تنها ماه دسامبر بیشترین روند کاهشی سالانه را با مقدار ۲ تا ۳ درصد ابرناکی، طی دوره مطالعاتی نشان داد.

Keywords:

ایران , ابرناکی , تغییرات فضایی و زمانی , داده های سنجش از دور , ویژگی های جغرافیایی