نقش دیپلماسی انرژی بر اقتصاد سیاسی دوران تحریم ایران (۲۰۲۳-۱۹۹۵)

ایران در زمره بازیگرانی با اقتصاد سیاسی رانتی محسوب می شود. کشورهایی که دارای اقتصاد تک محصولی و یا اقتصاد رانتی هستند، در دوران های انقلاب سیاسی و یا استقلال طلبی راهبردی با چالش های نوظهور روبه رو می شوند. کودتا علیه دولت مصدق و محدودیت های اقتصادی علیه ایران از سال ۱۹۷۹ انعکاس تحریم های اقتصادی بین المللی بوده است. اقتصاد سیاسی تحریم و هنر تحریم در زمره الگوهایی است که قدرت های بزرگ علیه بازیگران منطقه ای به کار می گیرند. سیاست تحریم اقتصادی منابع انرژی ایران از سال ۱۹۹۳ در دستور کار ایالات متحده قرار گرفت. دستورالعمل اجرایی کلینتون در سال ۱۹۹۵ و قانون داماتو را می توان محورهای دیگری از تحریم ایران دانست که پیامدهایی را برای اقتصاد سیاسی ایران در برداشت. از سال ۱۹۹۵ به بعد ساختار تحریم بین المللی در کنار محدودیت های بین المللی علیه مزیت نسبی ایران یعنی اقتصاد انرژی به کار گرفته شد.ایران برای مقابله با تحریم های اقتصاد انرژی از سازوکارهای متنوعی از جمله دور زدن تحریم ها و دیپلماسی انرژی بهره گرفت. پرسش اصلی مقاله آن است که «اقتصاد سیاسی تحریم دارای چه ویژگی هایی بوده و ایران برای مقابله با چنین روندی از چه سازوکاری بهره گرفت؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که «اقتصاد سیاسی تحریم مانع از بهره گیری ایران از مزیت نسبی خود در حوزه مبادلات انرژی گردید و این امر زمینه شکل گیری دیپلماسی انرژی را به وجود آورد.» در تنظیم مقاله از رهیافت اقتصاد سیاسی بین المللی و نظریه های ساختارگرایانه «سوزان استرنج» و «رابرت گیلپین» استفاده شده است. تنظیم مقاله براساس روش تحلیل داده ها و تحلیل فرآیندها می باشد

Keywords:

اقتصاد سیاسی بین المللی , مزیت نسبی ایران , تحریم حوزه نفت و گاز