ارزیابی قابلیت زئولیت طبیعی در تثبیت و نامتحرک سازی سرب و کادمیم در خاک آلوده با استفاده از روش استخراج متوالی

زمینه و هدف: فلزات سنگین از جمله مهم ترین آلاینده های خاک هستند که کاهش زیست فراهمی و تحرک این عناصر در خاک برای کنترل میزان سمیت و اثرات حاد و مزمن آن ها از اهمیتی بسزا برخوردار است. لذا، این پژوهش با هدف بررسی قابلیت زئولیت طبیعی برای تثبیت شیمیایی سرب و کادمیم در یک نمونه خاک آلوده انجام شد. مواد و روش­ها: پس از آلوده کردن نمونه های خاک شاهد و تیمار حاوی %۵ زئولیت طبیعی با مقادیر مشخصی از نمک های نیترات سرب (۱۵۰، ۵۰۰ و ۱۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم) و نیترات کادمیم (۱۰، ۳۰ و ۱۰۰ میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به تعیین مقادیر عناصر سرب و کادمیم در جزء های مختلف خاک شامل محلول در اسید، کاهشی، اکسایشی و باقی مانده نمونه های خاک آلوده شده به روش BCR و محاسبه نرخ تحرک پذیری عناصر در فواصل زمانی معین (۱، ۷، ۱۴، ۲۸ و  ۵۶ روز) اقدام شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که نرخ تحرک پذیری سرب در تیمار حاوی زئولیت طبیعی حاوی ۱۵۰، ۵۰۰ و ۱۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم سرب افزوده به خاک با افزایش زمان انکوباسیون یعنی پس از طی ۵۶ روز در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب %۵۱، %۲۳ و %۱۵ کاهش یافته بود. از طرفی نرخ تحرک پذیری کادمیم نیز در تیمار حاوی زئولیت طبیعی حاوی ۱۰، ۳۰ و ۱۰۰ میلی گرم در کیلوگرم کادمیم افزوده به خاک پس از طی ۵۶ روز در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب %۱۲، %۹ و %۵ کاهش یافته بود. نتیجه گیری: هرچند نتایج نشان داد که با افزایش محتوی افزوده سرب و کادمیم به خاک، کارایی زئولیت طبیعی در تثبیت و نامتحرک سازی این عناصر کاهش یافت، ولی می توان از زئولیت طبیعی بدلیل کارایی قابل قبول در جذب فلزات سنگین، قیمت مناسب، فراوانی و حداقل تاثیر منفی بر محیط زیست برای فرآیند تثبیت شیمیایی در خاک های آلوده به فلزات سنگین استفاده کرد.

Keywords:

Soil contamination , Soil amendment , Mobility , Heavy metals , آلودگی خاک , اصلاح کننده خاک , تحرک پذیری , فلز سنگین