جایگاه تبارزایشی بخشه Satureoides از سرده سنبله ای (تیره نعنائیان؛ زیرتیره نعنا)

بخشه Satureoides با چهار گونه و ویژگی هایی نظیر شکل رویشی علفی یکساله، برگ ها واژسرنیزه ای در قاعده باریک شده، کاسه گل خمره ای شکل به هنگام میوه دهی، وجود کرک متراکم در دهانه کاسه گل از جمله بخشه های سرده سنبله ای (Stachys) به شمار می رود که در شرق و جنوب ترکیه، سوریه، شمال عراق و غرب ایران پراکنش دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین جایگاه تبارزایشی بخشه Satureoides بر اساس گونه Stachys melampyroides به عنوان تنها نماینده این بخشه در ایران است. پژوهش حاضر نخستین مطالعه مولکولی بر روی بخشه Satureoides است که بر اساس نشانگر هسته ای (nrITS) و با استفاده از روش های بیشینه صرفه جویی و استنباط بیزی انجام شده است. در این پژوهش در مجموع، ۸۶ توالی (۹ برون گروه، ۷۷ درون گروه) مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل های تبارزایشی ما نشان داد که بخشه Satureoides در تبارشاخه Olisia که یکی از ناهمگن ترین و بزرگترین تبارشاخه های سرده پراتبار سنبله ای به شمار می رود، جای می گیرد. همچنین نه تنها جایگاه بخشه Satureoides که بر اساس ویژگی های ریخت شناسی بیشترین قرابت را با بخشه Neurocalyx نشان داده تائید نمی شود، بلکه به عنوان گروه خواهری اعضای بخشه Fragilicaulis که گونه هایی صخره زی چندساله با ساقه های شکننده و گل های زرد هستند، شناخته می شود. بر اساس نتایج درخت مولکولی هسته ای، بخشه Neurocalyx نزدیک ترین گروه به تبارشاخه Satureoides+Fragilicaulis است. شایان ذکر است که قرابت گونه های یکساله با گونه های چندساله سنبله ای در درخت تبارزایی هسته ای نشان داده شده است. بنابراین به نظر می رسد"شکل رویشی یکساله" به طور مستقل در بین دودمان های چندساله تکامل یافته است.

Keywords:

phylogeny , Bayesian inference analysis , annual habit , Stachydeae , nrITS , تبارزایی , تحلیل استنباط بیزی , شکل رویشی یکساله , طایفه سنبله ای آسایان , نشانگر هسته ای