تدوین مدل بومی عوامل جامعه شناختی بازدارنده ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار زیر پوشش کمیته امداد کشور ایران در سال ۱۳۹۵

۱- محمد صادقی؛ دانشجوی دکتری مدیریت بحران کمیته امداد اصفهان، اصفهان، ایران، (نویسنده مسئول)، ۲- فاطمه بهرامی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی؛ دکتر روانشاس، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران ۳- رضا اسماعیلی، دکتر علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اصفهان، اصفهان، ایران  مقدمه: در فاصله دو سرشماری ۱۳۹۰-۱۳۸۵ میزان زنان سرپرست خانوار از ۶.۵ به ۱۲.۱ درصد جمعیت خانوارهای کشور رسیده است.  از طرفی میزان ازدواج مجدد زنان مطلقه ایرانی ۲۵ درصد کمتر از نرخ جهانی شده و اکثر این زنان به دلیل عدم ازدواج مجدد و فقر مالی تا پایان عمر تحت حمایت نهادهای حمایتی باقی می مانند. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات ترکیبی( کیفی-کمی) است. قلمرو پژوهش در مرحله کیفی تمامی زنان سرپرست خانوار(۶۰-۱۵ ساله) مددجوی کمیته امداد در سال ۱۳۹۵ و متخصصان صاحبنظر و مقالات و متون مرتبط با ازدواج مجدد زنان بود که نمونه گیری به صورت هدفمند متوالی از زنان تا سرحد اشباع (۱۲ نفر) و دو منبع دیگر تا سرحد کفایت (متخصصان ۲۰نفر و منابع ۶۲ مورد) انجام پذیرفت و با روش مصاحبه اکتشافی از زنان و متخصصان و مطالعه متون عوامل موثر بر آمادگی زنان سرپرست خانوار برای ازدواج مجدد شناسایی و داده های هر سه منبع به روش کدگذاری سیستمیک (باز، محوری، انتخابی) نظریه برخاسته از داده تحلیل و به طور مجزا و ترکیبی (مثلثی) دسته بندی شد. مرحله دوم (کمی) از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی و در حیطه پژوهشهای رگرسیونی و با کمک نرم افزار Amos۲۲ و SPSSver.۲۴ و با روشهای تحلیل معادلات مدل ساختاری، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون t مستقل، ماتریکس همبستگی، تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی انجام گرفت. جامعه هدف زنان سرپرست خانوار مشابه مرحله کیفی بود و حجم نمونه برای دو گروه مستقل زنان مطلقه و بیوه (۷۴۰ نفر) تعیین و با روش نمونه گیری سهمیه ای متناسب با حجم، به صورت تصادفی انجام شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته با روایی همگرا، روایی تشخیصی (۰/۹۰ p>) و پایایی (ضریب آلفای کرنباخ ، ۰/۷۰ α >) مناسب بود. یافته ها: با کدگذاری باز اطلاعات سه سویه سازی شده به ۱۴۸ مقوله که در کدگذاری محوری بر اساس شباهت موضوعی در ۷ مقوله اصلی و در کدگذاری انتخابی در یک مقوله اصلی دسته بندی شد و مدل بومی عوامل بازدارنده ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار بر اساس نتایج فوق و استنباط محقق و مشورت با متخصصین ذی ربط تدوین شد و پرسشنامه ای جهت سنجش برازش مدل ساخته شد. همچنین، تحلیل داده های کمی و میدانی نشان داد که مدل مفهومی بومی تدوین شده در مرحله کیفی برازش داشت و مورد تایید قرار گرفت (ضریب تعیین ۰/۷۳). و بین متغیرهای عوامل اجتماعی پژوهش با متغیر میزان آمادگی برای ازدواج مجدد رابطه معنادار معکوس (کاهنده) وجود دارد. بحث: میانگین میزان بازدارندگی ازدواج مجدد برای عوامل اجتماعی پایین تر از متوسط و مقولات عدم تعادل بازار عرضه و تقاضای ازدواج مجدد و روابط آزاد بین دو جنس به ترتیب بیشترین بازدارندگی را بر میزان آمادگی ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار دارند و میزان آمادگی برای ازدواج مجدد در گروه زنان مطلقه به طور معناداری بالاتر از گروه زنان بیوه بود. با افزایش سن زنان، افزایش تعداد فرزندان و داشتن فرزند دختر، میزان آمادگی برای ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار کاهش می یابد، ولی تنوع محل سکونت، قومیت، تاثیری بر آن ندارد.

Keywords:

Social remedies , Retirement marriage , Female heads of households , Retirement preparation , Native model , عوامل اجتماعی بازدارنده ازدواج مجدد , زنان سرپرست خانوار , آمادگی برای ازدواج مجدد , مدل بومی.