بررسی واکه ای و ساختار سازه ای واکه ها در زبان مازندرانی

اهداف: یکی از پارامترهای نشان دهنده رشد صحیح آوایی و واجی، تولید درست و واضح واکه هاست که با تغییر شکل مجرای صوتی از طریق تغییر ارتفاع و جایگاه زبان و حرکت لب ها و فک حاصل می شود. اساس تولید و تفاوت واکه ها، جایگاه و ارتفاع زبان است و به بیان دیگر، صوت خام تولید شده در حنجره که دارای فرکانس پایه است متناسب با تغییر شکل اندام ها و حفرات مجرای صوتی دستخوش تغییر و تشدید می شود و هارمونی هایی از صوت پایه ایجاد می شود که سازه های واکه ای نامیده می شوند. این هارمونی های تشدید شده، به شکل، اندازه و جنس حفرات بستگی دارند و می توانند بر وضوح گفتار افراد و متعاقبا بر درک شنونده اثرگذار باشند. به دلیل چنین اثراتی و نقش مهمی که این سازه ها و واکه ای" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%20%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%87%20%D8%A7%DB%8C/">فضای واکه ای در هر زبانی بر جنبه های ارتباطی می گذارند، از ویژگی های مهم آوایی هر زبان گفتاری محسوب می شوند. بنابراین تعیین شاخصی به عنوان ابزار ارزیابی خطاهای واکه ای و اختلالات گفتاری در هر زبانی ضروری است. از این رو، هدف از مطالعه حاضر بررسی فضلی واکه ای و ساختار سازه ای واکه های زبان مازندرانی در مردان و زنان هجده تا چهل ساله مازندرانی است. روش بررسی: پژوهش توصیفی تحلیلی حاضر به صورت مقطعی روی ۶۰ نمونه از افراد مازندرانی زبان در محدوده سنی هجده تا چهل سال انجام گرفت. پس از انتخاب تصادفی آزمودنی ها و اعمال معیار ورود و خروج شامل عدم سابقه بیماری تنفسی، اختلالات گفتاری و شنوایی و حداقل پنج سال سابقه زندگی شهری در بابل، آزمون تولید واکه ها انجام شد و در ادامه سازه های اول، دوم و سوم هر شش واکه به طور جداگانه توسط نرم افزار praat v. نسخه ۶ به دست آمد و درنهایت با آزمون تی مستقل و نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در مردان میانگین بیشترین مقدار فرکانس پایه مربوط به واکه های i و u با ۱۳۶ هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه æ ۶۴۶ هرتز، سازه دوم در واکه i ۲۱۸۲ هرتز و سازه سوم در واکه i ۲۸۸۸ هرتز بود. کمترین میانگین در فرکانس پایه مربوط به واکه a با ۱۲۴ هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه i، ۲۸۳ هرتز؛ سازه دوم در واکه a، ۱۱۵۰هرتز و سازه سوم در واکه e، ۲۶۲۹ هرتز بود. در زنان حاضر در این پژوهش نیز بیشترین میانگین در فرکانس پایه مربوط به واکه u، ۲۲۲ هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه æ، ۸۲۸ هرتز؛ سازه دوم مربوط به واکه i، ۲۳۴۶ هرتز و سازه سوم مربوط به واکه i، ۳۱۵۱ هرتز بود. میانگین کمترین مقدار فرکانس پایه مربوط به واکه های æ و e؛ ۲۰۲ هرتز، کمترین سازه اول واکه i، ۳۶۴ هرتز؛ سازه دوم واکه a، ۱۱۶۷ هرتز و سازه سوم در واکه o، ۲۷۷۵ هرتز بود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت، تفاوت هایی میان مردان و زنان با زبان مازنی در سازه ها و واکه ای" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%20%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%87%20%D8%A7%DB%8C/">فضای واکه ای وجود داشت؛ به نحوی که در مردان با زبان مازندرانی، بم ترین واکه a و واکه های i و u زیرترین بودند، در حالی که واکه های æ و e در زنان بم ترین و u زیرترین واکه بود. همچنین در مردان و زنان واکه æ بازترین، واکه i بسته ترین و پیشین ترین واکه و a پسین ترین بود. همچنین واکه e در مردان و واکه o در زنان گردترین و واکه i در مردان و زنان گسترده ترین به دست آمد. نتایج حاصل با نتایج مطالعاتی که بر تولید واکه ها در فارسی استاندارد انجام شده تا حدودی تفاوت دارد. از آنجایی که اختلالات واکه ای، مستقیما تاثیر خود را بر وضوح گفتار نشان می دهند، پژوهش حاضر به منظور دسترسی به معیاری برای مقایسه و تشخیص خطاهای واکه ای و گفتاری در زبان مازنی انجام شد؛ بنابراین نتایج پژوهش حاضر می تواند در ارزیابی و تشخیص این اختلالات در اهداف بالینی و پژوهشی زبان مازنی مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

Vowel space , Vowels , Formant , Persian language , Mazani language , فضای واکه ای , سازه , واکه , زبان فارسی , زبان مازندرانی