بررسی توده های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن

به منظور ارزیابی توده های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ با استفاده از ۴۲ توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده های بومی مورد ارزیابی برای کارایی جذب و مصرف نیتروژن وجود داشت. تجزیه واریانس اختلاف آماری بسیار معنی داری برای ژنوتیپ ها در صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، عملکرد نیتروژن دانه شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب و مصرف نیتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ × نیتروژن در تمام صفات به استثنای صفت شاخص برداشت معنی دار بود. استفاده از کود باعث افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، کارایی جذب نیتروژن و کاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گردید. توده های بومی ۱۹G، ۲۶G، ۲۹G، ۳۷G و ۴۱G عملکرد دانه بالاتری داشتند. در مقابل، توده های ۱۱G، ۱۲G و ۱۴G در نیتروژن کمتر عملکرد بالایی نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن دانه در توده های ۱۹G، ۲۱G، ۲۹G و بالاترین غلظت نیتروژن در کاه و کلش در توده های ۱۲G، ۱۵G، ۲۸G به اثبات رسید. بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در سطح شاهد و مربوط به توده های بومی ۱۹G، ۲۶G، ۳۷G و ۴۱G بود. در بین اجزاء کارایی مصرف نیتروژن (کارایی جذب نیتروژن، شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن)، کارایی جذب نیتروژن با ۸۵% در هر دو سطح نیتروژن بیشترین سهم را از واریانس کل نسیت به شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن (۱۵-۲%) به خود اختصاص داد. بهترین توده های بومی برای کارایی جذب نیتروژن مربوط به ۹G، ۱۱G، ۲۷G، ۳۷G بود. از نظر پتانسیل عملکرد دانه توده های بومی ۱۹G، ۲۶G، ۲۷G، ۳۷G و ۴۱G  در مقایسه با دیگر توده ها بیشترین میزان را داشتند.

Keywords:

گندم نان , توده های بومی , تنوع ژنتیکی , نیتروژن , کارایی جذب و مصرف نیتروژن